Međunarodno pravo predstavljanja

U pozitivnom pravu šef države je vrhovni organ spoljašnjeg zastupanja.
Položaj šefa države regulisan je ustavnim pravom i normama međunarodnog prava. Ustavi na različite načine regulišu unutrašnje i međunarodne funkcije šefova država. Faktičko učešće šefa države u međunarodnim odnosima može biti različito i kretati se od predsedničkog modela u kome je učešće predsednika izraženo u toj meri da možemo reći da je on i formalno i materijalno najviši organ zastupanja, do kabinetske vlade, u kome šef države samo otelotvoruje jedinstvo države u međunarodnim odnosima, a u materijalnom smislu vođenje međunarodnih odnosa je u nadležnosti vlade odnosno ministra inostranih poslova. Međunarodno pravo tretira šefove država na jednak način bez obzira na njihova ustavna ovlašćenja. U načelu šef države može biti inokosni ili kolegijalni organ. U praksi preovlađuje inokosni šef države, mada nisu nepoznati slučajevi kolektivnog šefa države. Kolektivni šef države donosi relevantne odluke kao Celina, mada u izvesnim slučajevima kada priroda poslova to zahteva, u ime kolektivnog šefa države nastupa član kolegijalnog tela.
Pravo zastupanja pripada stvarnom, efektivnom šefu države. To pravo ne poseduje šef države koji je svoj položaj izgubio na neustavan način (revolucijom, državnim udarom ili pučem). Strane države svrgnutom šefu države, međutim, mogu i dalje, po osnovu kurtoazije, odavati počasti i priznavati imunitete koje, inače, uživa efektivni šef države.
Kao vrhovni organ spoljnjeg zastupanja, šef države deluje u međunarodnim odnosima bez posebnog punomoćja. Smatra se da samom prirodom svoje funkcije poseduje opšte, pretpostavljeno punomoćje. U tom smislu i Konvencija o ugovornom pravu (1969) utvrđuje da se šef države smatra predstavnikom svoje države za sve akte koji se odnose na zaključenje ugovora bez obaveze podnošenja punomoćja. Budući da šef države simbolizuje jedinstvo države u međunarodnim odnosima, pravilo je da se svi akti države in foro externo neposredno ili posredno vezuju za njega. Reč je o aktima kao što su: proglašenje ratnog stanja; zaključenje mira; akreditovanje i opozivanje diplomatskih predstavnika države u inostranstvu; prijem akreditivnih i opozivnih pisama stranih diplomatskih predstavnika; vođenje pregovora, bilo od strane samog šefa države ili u njegovo ime; izdavanje ratifikacionih instrumenata ili ratifikacija međunarodnih ugovora.
U duhu vladajuće, internacionalističke teorije ovakva pozicija šefa države zasnovana je neposredno na međunarodnom pravu. Po ovoj teoriji, međunarodno pravo, određuje krug lica koja predstavljaju državu u međunarodnim odnosima i načine putem kojih je obavezuju u odnosima sa drugim subjektima međunarodnog prava.
* Položaj šefa države u inostranstvu. Princip suverenosti država, udružen sa principom pravne jednakosti, dovodi do konstituisanja posebnog položaja šefa države na teritorijama stranih država. Bitna obeležja toga položaja su:
1. lična neprikosnovenost;
2. izuzeće od jurisdikcije organa stranih država;
3. nepovredivost stana;
4. sloboda opštenja;
5. počasti i povlastice.
Osnov olakšica, privilegija i imuniteta šefa države leži u prirodi njegove funkcije. One se šefu države priznaju kao vrhovnom organu zastupanja države, reprezententu jednog suvereniteta u odnosu na drugi suverenitet.
Lična nepovredivost podrazumeva apsolutnu i potpunu bezbednost šefa države i njegove pratnje, te korelativnu obavezu organa strane države da obezbede najbrižljiviju zaštitu protiv ma kakve povrede i napada na njegov život, telesni integritet, čast i dostojanstvo.
Osnovni oblici izuzeća šefova država od jurisdikcije organa strane države su krivičnopravni i građanskopravni imunitet. Krivičnopravni imunitet šefa države je apsolutne prirode i, u osnovi, predstavlja refleks fundamentalnog principa par in parem non habet imperium. Kada je reč o građanskopravnom imunitetu šefova stranih država, praksa nije uniformna. Preteže praksa da se građanskopravni imunitet šefovima stranih država priznaje u svim okolnostima.
Počasti koje šef države uživa predviđene su etikecijom, i variraju od države do države. Zajednička karakteristika im je da šefu države obezbeđuju poseban tretman u poređenju sa tretmanom ostalih državnih zvaničnika i, posebno, običnih stranaca.
U operativnom smislu uloga šefa države u vođenju međunarodnih odnosa menjala se tokom vremena. U doba apsolutizma šef je preduzimao sve važnije radnje u međunarodnim odnosima u ime države. U periodu od završetka Bečkog kongresa 1815. godine pa do početka Prvog svetskog rata, uloga šefa države u operativnom vođenju međunarodnih odnosa se suštinski smanjila. Drugi svetski rat označava bujanje operativnih aktivnosti šefova država u međunarodnim odnosima.