Nega bolesnika sa decijom paralizom

NEGA BOLESNIKA SA DEČIJOM PARALIZOM

Dečija paraliza je akutno infektivno  i veoma kontagiozno oboljenje koje se u svom tipičnom kliničkom obliku manifestuje mlitavom, asimetričnom, mišićnom oduzetošću.

 
ISTORIJAT

Bolest je bila poznata pre naše ere o čemu svedoći i egipatsko slikovno pismo.
Naše srednjevekovne freske, sa likovima bogalja sa raznim deformitetima, svedoče o tome da je i na našim prostorima ova bolest odavno bila dobro poznata.

Nemački oprtoped Jacob von Heine je prvi dao detaljan opis (1840 g.) a švedski lekar Medin dokazao infektivnu prirodu bolesti (1891 g.). U njihovu čast oboljenje se i danas često naziva Heine-Medin-ova bolest.

Enders je uspeo da kultiviše virus polimijelitisa 1949. godine i otada počinje era plodonosnog izučavanja ovog oboljenja.

Salk je izradio mrtvu vakcinu protiv polia 1953. godine
Posle Sabinovog otkrića žive vakcine bolest praktično gubi onaj medicinski značaj iz prošlosti.

 
ETIOLOGIJA
Poliomijelitis izaziva poliovirus koji se ubraja u grupu enterovirusa, koji sa
rhino-virusima pripadaju rodu Picorna-virusa. U grupu enterovirusa spadaju ECHO i Coxsackie virusi. Proučavanjem građe poliovirusa utvrđeno je da se sastoji iz jezgra i omotača. Jezgro čini RNK, a omotač je proteinske prirode. Razlikuju se tri serološka tipa virusa:

•    tip I ili Brunhilde,
•    tip II ili Lansing i
•    tip III ili Leon

Poliovirus je infektivan smao za ćelije primata.
U spoljašnjoj sredini uzročnici poliomijelitisa su dosta otporni. Neosetljivi su na niske temperature (- 200 C do – 700 C) i dezinficijense, ali ih tempeartura od 500 C  do 600 C za 30 minuta inaktiviše.

 
EPIDEMIOLOGIJA
Izvor infekcije je oboleo čovek ili rekonvalescent. Pošto se bolest najčešće javlja u atipičnom obliku (bez paraliza), pod kliničkom slikom angine ili enteritisa, takvi bolesnici su od najvećeg epidemiološkog značaja.

Bolesnik izlučuje viruse preko nazofarinska veoma kratko (do 7 dana) a putem fecesa 4-6 sedmica, ponekad i duže do 6 meseci. Put širenja infekcije je feko-oralan, najčešće kontaktan. Infekcija se širi uglavnom indirektno preko vode i namirnica (povrće, voće, mleko itd). Virus se brzo prenosi na osobe koje nisu imune, tako da se obično raširi u velikoj meri pre nego što se pojave oboleli od paralize.

Najveće izlučivanje virusa nastaje pred sam početak i tokom prve dve nedelje posle pojave paraliza. Virus se može izlučivati na mahove mesec i više dana posle infeckije. Bolest ima sezonski karakter javljanja, najčešće u leto i ranu jesen kod dece mlađeg uzrasta.

Preležana bolest, kao i primena žive oralne vakcine, ostavlja trajan tip specifičan imunitet. Novorođenčad majki koje imaju visok nivo antitela protiv poliovirusa su zaštićena prvih nekoliko nedelja života.

Poliomijelitis se pojavljuje širom sveta, osim tamo gde je virus eleminisan, odnosno na zapadnoj polulopti, u većini industrijski razvijenih zemalja. Incidencija je sada najveća u zemljama u razvoju, naročito tamo gde je obuhvat vakcinacijom nizak a sanitarni uslovi loši.

Poslednja epidemija poliomijelitisa u Srbiji je zabeležena 1956. i 1960. godine.