Pojam i vrste organizacione strukture

UVOD

Organizaciona struktura determiniše odnose unutar preduzeća, autoritet odlučivanja i sistem koordinacije aktivnosti preko komuniciranja. Ako ne postoji adekvatna organizaciona struktura i koordinacija između organizacijskih jedinica mogu se javiti konfliktne situacije. Uzroci konflikata su najčešće zbog različitog položaja organizacionih jedinica u strukturi, različitim ciljevima kako ih oni vide, kao i neusaglašenosti u korišćenju izvora.
Sposobnost organizacije dа opstaje i raste se zasnivа na prednosti koja se oslanja na suštinu kompetentnosti kоја је rezultat kontinuelnog učenja. U „organizaciji kоја uči” ljudi stiču znanje i stručnost tokom obavljanja svojih svakodnevnih poslova. Tо su organizacije koncentrisanе na promjene inovativnog karaktera. Organizacija koja uči omogućava sticanje znanja i stručnosti svim zaposlenim i kontinuelno se transformiše. Osnovna odgovornost menadžmenta u savremenoј privredi sve više postaje stvaranje organizacije koja uči. Tо pretpostavlja postojanjе adekvatne strategije i organizacione strukture preduzeća.
U savremenim preduzećima koja imaju razuđenu organizacionu strukturu, veliki broj zaposlenih, na različitim hijerahijskim nivoima, susreću se sa problemima strategijske analize, strategijskog planiranja i strategijskog odlučivanja. Za uspješno poslovanje preduzeća kao i za njegovu sposobnost i brzinu prilagođavanja nije dovoljno sprovesti strategijsku analizu i odrediti ciljeve poslovanja, nego je neophodno utvrditi i način akcije za ostvarivanje ciljeva, tj. strategiju.
Organizacionom strukturom se formalizuju odnosi medju pojedincima, grupama i organizacionim jedinicama u preduzeću. Ona predstavlja organizacioni okvir u kome se zaposleni u organizacionoj jedinici stavljaju u međusobne odnose da bi efikasnije obavljali svoju poslovnu aktivnost. Organizaciona struktura može evoluirati planskim, periodičnim reorganizovanjem, a može se sa jedne na drugu organizacionu strukturu prelaziti radikalnim zahvatima.
U ovom seminarskom radu je analiziran pojam i vrste organizacione strukture. Rad se pored uvoda i zaključka sastoji iz dva dijela.
U prvom dijelu rada je objašnjen sam pojam organizacione strukture kao i njeni parametric. Zatim u ovom dijelu rada su objašnjeni i faktori i dimenzije organizacione strukture.
Drugi dio rada je posvećen vrstama i podjeli organizacione strukture gdje su sve vrste detaljno objašnjene.
1. ORGANIZACIONA STRUKTURA

Organizaciona struktura predstavlja formalnu podjelu poslova i funkcija unutar preduzeća. Prvi korak u procesu organizovanja je proces stvaranja organizacionog dizajna. Rezultat toga je specifična šema odnosa u organizaciji odnosno stvaranje organizacione strukture.
Organizaciona struktura preduzeća može se definisati kao sistem veza i odnosa između elemenata u organizaciji preduzeća koji se projektuju za relativno duže vrijeme i koji se formalno sakcionišu aktima preduzeća .
Organizaciona struktura predstavlja okvir koji menadžeri izrađuju za podjelu i koordinaciju aktivnosti članova organizacije. Interesovanje menadžera za organizacionu strukturu je uslovljeno značajem koji ona ima za uspješno funkcionisanje organizacije. I ona predstavlja najviše istraživano područje u teorijama organizacije.
Organizaciona struktura predstavlja moćno sredstvo pomoću koga rukovodstvo preduzeća utiče na postavljene ciljeve . Efektivna organizaciona struktura omogućuje menadžerima da izvrše alokaciju resursa u skladu sa ciljevima definisanim u procesu planiranja. Organizacionu strukturu formiraju njeni elementi, a to su: zadaci, nosioci zadataka i njihovi međusobni odnosi i kao eksplicitan pojavni oblik organizaciona struktura je prepoznatljiva u svakom preduzeću i ona se iskazuje organizacionom šemom.
1.1. Parametri organizacione strukture

Osnovni parametri organizacione strukture su:
 podjela rada,
 departmentalizacija,
 lanac komandovanja i
 raspon kontrole.
Podjela rada- Pod podjelom rada podrazumijevamo rasčlanjavanje jednog posla na veći broj manjih poslova. U cilju povećanja produktivnosti posao se dijeli na manje dijelove što dovodi do specijalizacije rada. Nekada se taj posao i previše specijalizuje-uprošćuje te dolazi do stvaranja negativnih efekata kod zaposlenih članova organizacije. Danas menadžeri specijalizaciju rada smatraju kao bitan mehanizam organizovanja, ali ne i kao uzrok stalno rastuće produktivnosti.

Departmentalizacija- Poslije podjele rada poslovi se grupišu po vještinama, znanjima, proizvodima, geografskim područjima, klijentima kako bi se ostvarili planirani organizacioni ciljevi, a samim tim i svrha organizacije. Pravilno raspoređdjivanje aktivnosti i funkcija koje menadžeri obavljaju naziva se departmentalizacija. Departmentalizacija je ujedno i teorija o podjeli preduzeća na šire i uže organizacione jedinice poput divizija, sekcija i odeljenja.
Postoji više različitih kriterijuma za grupisanje poslova:
 Prema radnim procesima i funkcijama;
 Prema znanjima i vještinama;
 Prema proizvodima ili uslugama;
 Prema području ili geografskom principu;
 Prema klijentima;
 Prema vremenu;
 Prema projektima;