Provalne krađe

Uvod

Predmet istraživanja, odnosno tema ovog seminarskog rada je “Provalne krađe”. Krivična djela protiv imovine predstavljaju jedinstvenu i posebno inkriminisanu grupu krivičnih djela, bez obzira na vrstu imovine koja se njime napada, načina na koji se to čini i bez obzira na vrstu posljedica koje nastaju  njihovim izvršenjem. Dakle, u ovom seminarskom radu baziraćemo se prvenstveno na definisanje provalnih krađa, njihovo kategorisanje, i način suzbijanja. Predstavićemo i način reagovanja policije na provalne krađe.
Stoga, osnovni zadatak i cilj ovog seminarskog rada jeste jasno definisanje pojma provalna krađa, te opisivanje svih njenih karateristika. Metode kojima ćemo se služiti prilikom izrade seminarskog rada su: metod analize, metod sinteze, komparativni metod, kao i statističko – matematički metodi.

1.    Pojam i elementi krivičnog djela krađe i teške krađe

1.1.    Pojam krađe

Osnovni oblik krađe sastoji se u oduzimanju tuđe pokretne stvari u nameri da se  njenim prisvajanjem pribavi za sebe ili drugog protivpravna imovinska korist. Osim osnovnog oblika krađe, koji se naziva još i obična ili prosta krađa, Krivični zakonik predviđa postojanje i sitnog djela krađe, teške krađe i razbojničke krađe.
Elementi svake krađe su:
•    tuđa pokretna stvar kao objekat krađe;
•    oduzimanje kao radnja izvršenja;
•    postojanje namjere učinioca da time pribave sebi ili drugom protivpravnu imovinsku korist.
Tuđa pokretna stvar kao objekat krađe.  U našoj savremenoj krivičnopravnoj teoriji i zakonodavstvu ne postoje neke suštinske razlike prilikom određivanja pojma pokretne stvari.  Uglavnom  se  pod ovim pojmom podrazumijeva svaka ona stvar koja se može pomjeriti, pokrenuti ili prenositi sa jednog na drugo mjesto ili, pak, odvojiti od glavne stvari a  da se pri tome ne opšti, odnosno uništi ili promijeni njena suština.
Pokretna stvar koja je predmet krađe mora biti tuđa. Stvar je tuđa kada se ne nalazi u svojini lica koje tu stvar protivpravno oduzima, bez obzira da li se ona oduzima od vlasnika ili ne. Znači, tuđa je ona stvar koja je u vlasništvu drugog lica na kojom to lice ima faktičku moć raspolaganja, i nije od značaja da li se to raspolaganje zasniva na nekom pravnom osnovu ili je ostvareno protivpranim načinom (npr. krivičnim djelom). To  praktično znači da predmet krađe može biti i ona stvar do koje je aktuelni pritežalac došao takođe  krađom ili izvršenjem nekog drugog krivičnog djela. Prema tome, za postojanje krivičnog djela krađe bitno je da se pokretna stvar, u momentu izvršenja djela, nalazi u pritežanju drugog lica a ne u pritežanju izvršioca  krađe.
Oduzimanje tuđe pokretne stvari kao radnja izvršenja krađe. Ovo je drugi bitan element kojim se obrazuje suština krivičnog djela krađe i kojim se ujedno manifestuje radnja izvršenja ovog djela. To znači da radnja izvršenja krivičnog djela predstavnja oduzimanje pokretne stvari iz pritežanja njenog vlasnika ili pritežanja lica koje je  njen držalac. Samo oduzimanje stvari vrši se tako što izvršilac krađe prekida pritežanje pritežaoca stvari, koja čini predmet krađe, i uspostavlja nad  njom  svoje pritežanje, mimo volje pritežaoca  stvari.
Radnja oduzimanja može se izvršiti na različite načine i različitim sredstvima:  Zavlačenjem ruke u tuđi džep, zatim upotrebom sile ili prijetnje, odnošenjem iz zatvorenog prostora, savlađivanjem većih prepreka, upotrebom energije i mehaničke snage, pomoću dresiranih životinja, itd. Važno je, dakle, da je izvršilac došao do stvari oduzimanjem a ne, na primjer, prevarom (obmanom) ili utajom, povjerene, nađene ili stvari do koje izvršilac slučajno došao. Sam način izvršenja  krađe nije bitan sa aspekta postojanja osnovnih obilježja krađe kao genusnog krivičnog djela. Međutim, način kao i upotreba sredstava za izvršenje, imaju uticaj na kvalifikaciju djela, odnosno igraju važnu ulogu u određivanju oblika krađe i  njihovog međusobnog razgraničenja. Inače, krađa ili oduzimanje tuđe pokretne stvari može se vršiti tajno, odnosno bez prisustva vlasnika, tj. pritežaoca stvari, svjedoka-očevidca ili drugih lica koja bi se tu mogla zateći ili naći (npr. slučajni prolaznik, policajac pozornik i dr.), što je u praksi najšešći slučaj, ali se isto tako može vršiti i u prisustvu pomenutih lica.