Regulisanje saobraćaja svetlosnom signalizacijom

Uvod

Osnovne komponente saobraćajnog sistema su: a) čovek, b) vozilo, c) put, d) sistem upravljanja i regulisanja saobraćajem.Uloga puteva je višestruka, odnosno treba da odgovore na transportnu tražnju: 1) obezbede odvijanje saobraćaja – povezanost prostornih celina, 2) da omoguće mobilnost stanovništva, 3) pristupačnost namenama različite vrste, 4) nesmetanu privrednu aktivnost.Javni putevi se dele prema Novom zakonu o putevima na: a)državne puteve I reda – povezuje teritoriju države sa mrežom evropskih puteva, mrežom puteva okolnih zemalja, povezuju celokupnu teritoriju države , značajnije regione, b)državne puteve II reda– povezuje okruge, c)opštinske puteve – povezuju teritoriju opštine, grada, teritoriju opštine – grada sa državnim putevima, d)ulice – saobraćajno povezuju delove grada, naselja.
U odomaćenoj urbanističkoj praksi mreža gradskih puteva i ulica se razvrstava na: 1)ulice I reda – povezuju veće stambene zone međusobno, sa centralnim područjem grada o ostalim značajnijim gradskim aktivnostima, da uvode u grad lokalne putne pravce iz područja u okruženje grada, da vrše distrubuciju ciljnog saobraćaja na funkcionalno niže rangove, 2)ulice II reda – neposredno opslužuju sadržaje zone stanovanja, rada i centara, da se preko njih ostvaruje snadbevanje urbanih celina, da ih režimske i regulativne mere stavljaju u podređen položaj u odnosu na saobraćajnice višeg ranga.
Brzina vozila u saobraćajnom toku je osnova za utvrđivanje nivoa usluge, operativnih troškova vozila, uticaja na potrošnju goriva, eko zagađenja, nivoa buke i dr.Ona je osnovni pokazatelj kvaliteta odvijanja saobraćaja, ali može biti često i jedna od osnovnih uzročnika nastajanja nezgoda.Na gradskoj mreži gde su prisutni uslovi prekinutog i ometanog toka pojavljuju se u saobraćajnom toku dve osnovne brzine i to: brzine s zastojima i brzine bez zastoja odnosno brzine koje su rezultat odnosa pređenog puta i ukupnog vremena putovanja koje uključuje sve zastoje koji su se desili i brzine kao odnosa pređenog puta i vremena koje je provedeno u putu bez zastoja.Vremena putovanja koja odgovaraju ovim brzinama su vremena putovanja (travel time) i bez zastoja (running time).
Rskrisnica predstavlja najsloženiji elemenat saobraćajne mreže.To je mesto gde se presecaju putanje saobraćajnih tokova različitog usmerenja, gde pojedini tokovi menjaju pravac, gde se odvija niz manevara, donose i realizuju odluke vozača da na jedan ili drugi način nastave svoje kretanje, mesto gde se najčešće realizuju presecanja pešačkih i tokova vozila.U tom smislu raskrsnicapredstavlja prostor povećane koncentracije konflikata i povećanog rizika od nastajanja nezgode.

1
U funkcionalnom smislu, raskrsnica je prostor na čije korišćenje ,,polažu pravo“ različiti saobraćajni tokovi, koji to pravo ne mogu realizovati istovremeno.Upravljački je neophodno regulisati odvijanje saobraćajnog procesa tako da se svi prisutni zahtevi opsluže prema određenom kriterijumu, a da to ne ugrozi bezbednost saobraćaja i bude funkcionalno što efikasnije.
U teorijskim razmatranjima i praksi se pojavljuju termini ,,individualna signalisana raskrsnica“ ili ,,izolovana signalisana raskrsnica“ koji ne znače isto.Suština je u tome da se raskrsnica upravljana svetlosnim signalima, u ovom slučaju, razmatra samostalno, bez vođenja računa o susednim signalisanim raskrsnicama na mreži, i specifičnim uticajima koje njihov rad može imati na saobraćajni zahtev koji se opslužuje na razmatranoj raskrsnici (individualna izolovana signalisana raskrsnica).Dolazak vozila na prilaze ovako razmatrane raskrsnice može se smatrati slučajnom pojavom, a njen probabilistički karakter je osnova za optimizaciju upravljanja saobraćajnim procesom i proračun njegovih efekata.
Prema tome pravilni termin je individualna izolovana signalisana raskrsnica.Sledi da individualne raskrsnice u smislu hardverskog upravljanjane moraju uvek biti izolovane, odnosno dolazak vozila nije uvek slučajan.
Kružna raskrsnica je specifična u smislu regulisanja saobraćaja i samo u pojedinim retkim situacijama se koriste sistemi za upravljanje saobraćajem svetlosnim signalima.Razlog za to su najčešće kapacitivno kritična stanja ili kontinualan tok od nekom od prilaza (blizak zasićenju) koji praktično blokira ulivanje vozila sa narednog ili narednih prilaza u kružni tok.