Strane direktne investicije kao faktor privrednog rasta i razvoja

APSTRAKT

Ovaj rad se bavi stranim direktnim investicijama (SDI), i načinima na koji SDI mogu pospešiti privredi rast i razvoj zemlje u koju se ulaže. Opisano je nekoliko najčeše korišćenih načina stranog investiranja sa osvrtom na nekoliko uspešnih stranih ulaganja. Data su viđenja kako SDI utiču na privredu i koliki žnačaj mogu da imaju za zemlje u razvoju i tranziciji, ali pre svega i za već razvijene zemlje. Korist od SDI imaju svi – i ulagači i zemlja u koju je uloženo, jer se podiže standard te zemlje, otvaraju se nova radna mesta, povećava se nivo obrazovanja, uvode se nove tehnologije i poboljšava infrastruktura zemlje.

UVOD

Privredni rast predstavlja povećanje nacionalne proizvodnje tokom vremena. To povećanje može se izražavati za celu zemlju ili po glavi stanovnika. Pošto se broj stanovnika takođe povećava, rast proizvodnje po stanovniku predstavlja pravu meru ekonomskog napredovanja jedne zemlje. (Ako se, na primer, proizvodnja u tekućoj u odnosu na prethodnu godinu povećala za 4%, a broj stanovnika za 1%, povećanje proizvodnje po stanovniku iznosi 3%).
Tokom privrednog razvoja promene u sastavu privrede su raznovrsne. One su najizraženije u promenama u proizvodnom sastavu, odnosno učešću pojedinih delatnosti (kao što je poljoprivreda i industrija) u ukupnoj proizvodnji. Privredni rast i promene sastava u privredi objašnjavaju ekonomsku sadržinu privrednog razvoja. U novije vreme sve veći značaj dobijaju njegovi društveni i ekološki činioci. Za savremeni pristup razvoju očigledno je da se čovek stavlja u središte pažnje. Privredni razvoj ima smisla samo ako omogućava bolji život većini stanovništva. Proizvodnja u jednoj zemlji može da raste uz raznovrsne promene u sastavu privrede. Na privredni razvoj jedne zemlje deluju brojni i raznovrsni činioci. Oni potiču iz same privrede, ali i iz drugih delova društva s kojima je privreda povezana. Činioci razvoja privrede potiču iz njenog prirodnog okruženja, koje predstavlja sveopšti uslov života i rada ljudi i riznicu prirodnih izvora. Prirodnom okruženju pripada i stanovništvo, kao izvor radne snage za potrebe privrednog razvoja. Spisak činioca privrednog razvoja, očigledno je dugačak. U prvi red se stavljaju osnovni proizvodni činioci, čije je prisustvo neophodno u proizvodnji. Njima se priključuje i tehnološki tok.
Osnovni proizvodni činioci se, na nivou ukupne privrede, pojavljuju kao:

• stanovništvo (radna snaga),
• prirodni izvori (predmeti rada) i
• tzv. osnovni proizvodni fondovi (OPF) (sredstva za rad).

Tehnološki napredak je naročito važan činilac privrednog razvoja. Njegov značaj se povećava tokom vremena. Na nižim nivoima razvijenosti, radna snaga je značajan činilac koji, u najvećoj meri, utiče na privredni rast.