Strategija djelotvornog pozicioniranja ekonomske diplomatije Bosne I Hercegovine u odnosu sa Rusijom

UVOD

Malo je oblasti političkog djelovanja u svijetu koje su do te mjere odvajkada bile prekrivene velom elitizma i predstavljale tabu za „običnu“ političku nomenklaturu, ali i za širu javnost, koliko je to bila diplomatija. Revolucija koja je imala najdirektniji i najveći uticaj na međunarodne odnose i diplomatiju bila je političke prirode: pad sovjetskog carstva značio je kraj razdoblja potencijalnoga nuklearnog rata na globalnom nivou. Bio je to kraj razdoblja shematiziranih vojnih saveza i vojnih nužnosti kada diplomati, ne svojom krivicom, nisu imali mnogo mogućnosti da efikasno djeluju.

Sve ove promjene, jasno, ostavljaju duboki trag i na Bosnu i Hercegovinu. Dodatno, politički prioriteti, pa tako i prioriteti diplomatskog djelovanja u ovoj državi bitno su izmijenjeni u odnosu na godine s početka minule decenije. Bosna i Hercegovina više nije država koja grčevito brani svoje pravo na suverenitet, međunarodno priznate granice, unutrašnju konstituciju i identitet uz pomoć diplomatije u kojoj je „vjernost“ važniji element od suptilnih diplomatskih znanja i profesionalizma.

Zašto je u uvodu analize stanja u bh. diplomatiji bilo potrebno skrenuti pažnju na ove elemente političke realnosti u svijetu? Prije svega zato da bi se shvatila dubina jaza koji u ovom času postoji između potreba na kojima počivaju zadaci i ciljevi diplomatije kao djelatnosti, s jedne strane, te objektivne situacije u toj oblasti u BiH, s druge. Riječ nije samo o tome kakvo je realno stanje u ovoj oblasti danas, već još više o segmentu koji se može nazvati „sviješću o stanju, realnosti i potrebama”. Nije teško zaključiti da današnja situacija na dodatno dramatičan način podvlači složenost zadataka diplomata. Oni će i dalje trebati znanja o tome kako svijet funkcioniše (a funkcioniše drugačije), moraju posjedovati profesionalne vještine uz visoke lične kvalitete. Diplomatija je postala složenija, zahtjevnija i profesionalnija.

U fokusu ove analize bit će prvenstveno bilateralni ekonomski odnosi Bosne i Hercegovine i Ruske Federacije (RF), odnosno onaj aspekt odnosa kojim se bavi ekonomska diplomatija, jer smatramo da će u budućnosti upravo ekonomski odnosi biti dominantni unutar ukupnih bilateralnih odnosa BiH i RF. Naravno, pored ekonomske dimenzije bilateralnih odnosa BiH i RF, daćemo kraći prikaz političkih odnosa,jer time zapravo dobijamo zaokruženu sliku tih odnosa.

U tekstu, odnosno analizi, ograničićemo se na vremenski horizont od posljednjih nekoliko decenija, jer su se u tom razdoblju dogodile krupne promjene u objema zemljama; BiH postaje nezavisna država, koju priznaje i Ruska Federacija, i potom uspostavlja diplomatske odnose s RF, a Ruska Federacija je prolazila i prolazi kroz komplikovan proces društveno – političkih promjena tipa glasnosti, perestrojke, ukidanja SSSR-a i procesa ukupne demokratizacije političko – ekonomskih odnosa.
1. ODNOSI BOSNE I HERCEGOVINE I RUSKE FEDERACIJE

Bilateralni odnosi između Bosne i Hercegovine i Ruske Federacije imaju pozitivan trend razvoja. Ruska Federacija je priznala BiH kao nezavisnu državu 27. 4. 1992., a 26. 12. 1996. g. uspostavljeni su diplomatski odnosi između dvije zemlje. Oba ova događaja bila su značajna upravo za kontinuitet pozitivnog razvoja političkih odnosa dviju država, koji u dosadašnjem razvoju pokazuju tendencije obostrano izraženoga pragmatizma ili realpolitike.

Ono što je bitna odrednica bilateralnih odnosa BiH i RF jeste asimetričnost, koja se ogleda u razlikama u veličini dviju država, jer RF spada u najveće država svijeta, dok BiH spada u male države; u geopolitičkom smislu, RF je svjetska sila, BiH se nalazi u fazama pozicioniranja unutar međunarodne političke scene; u ekonomskom smislu, RF je svjetski relevantno tržište, BiH s malim tržištem, posmatrano u globalnom kontekstu, te takođe kada se govori o potencijalima prirodnih resursa, onda posjeduju Mendeljejevu tablicu, odnosno, sve poznate elemente koji egzistiraju u prirodi, dok BiH u tom smislu posjeduje znatno skromnije potencijale.

Druga bitna odrednica bilateralnih odnosa BiH i RF jeste specifičnost koja se ogleda u posebnom odnosu RF naspram BiH, jer je RF članica, npr., Kontakt grupe i drugih (međunarodnih) tijela, institucija i organizacija koje su direktno uključene u političke procese poslijeratne BiH.

Treća bitna odrednica bilateralnih odnosa BiH i RF jeste pozitivan trend razvoja, koji se kontinuirano odvija od trenutka kada je RF priznala BiH kao nezavisnu državu 27.4.1992. g., a još intenzivnije od trenutka kada su uspostavljeni puni diplomatski odnosi BiH i RF, 26.12.1996.

Ako se izvrši komparacija dviju zemalja po raznim parametrima, mogu se, takođe, uočiti i određene sličnosti između njih koje se tiču političkih kultura i sistema, te ekonomskih netržišnih sistema koji su ranije egzistirali u obje zemlje, te isto tako kada se govori o aktuelnim procesima, onda se može reći da obje zemlje spadaju i tranzicijske zemlje, s nedovršenim procesom privatizacije i „vječnim procesom” ekonomskih reformi, koje bi trebale da u konačnici etabliraju modernu tržišnu ekonomiju kojoj je imanentan sistem parlamentarne demokratije.