Suverenost kao realnost drzave ili njen istorijski mit

SUVERENITET U SAVREMENO DOBA

Ovaj rad se bavi pitanjem da li nacionalni suverenitet postoji
u savremeno doba i, ako postoji, koje su njegove granice i transformacije.
Savremeno doba je doba globalizacije, u koje je usled liberalizacije
razmene i kretanja i usled razvoja transnacionalnih fenomena
dovedeno u pitanje sve sto je nacionalno pa i suverenitet.
Interesuju nas granice nacionalnog suvereniteta na meðunarodnoj
sceni i u odnosu na transnacionalne fenomene. S jedne strane imamo
predstavu meðunarodne scene na kojoj nacionalne drave postoje
jedna pored druge i svaka svojim sredstvima brani svoja prava i svoje
interese. Niko nema prava da se umeša u unutrašnje poslove jedne
drave. Drave ne podleu zajednièkom pravu koje je iznad njih i
koje reguliše njihove odnose. U tom smislu je suverenitet vezan za
pravo svake drave da pribegne sili i ratu da bi zaštitila svoju politiè-
ku nezavisnost i svoj teritorijalni integritet. Sukobljene strane èesto
obe mogu da se pozivaju na suverenitet da bi opravdale svoje zahteve,
bilo da se ti zahtevi odnose na teritoriju, nezavisnost jedne nacije
ili jedinstvo jedne drave. Interesuje nas pitanje granica suverenite-

ta, to jest nezavisnosti i prava jedne nacije da raspolae sobom, na
meðunarodnom planu. S druge strane, svedoci smo razvijanja nadnacionalnih
i transnacionalnih fenomena koji prevazilaze nacionalnu
dravu i nacionalni suverenitet i tako ih dovode u pitanje. Vidimo
da danas izvesne drave intervenišu i upotrebljavaju silu na teritoriji
drugih drava i da se takve intervencije smatraju legitimnim. U savremeno
doba, da bi odolele izazovu globalizacije, da bi obezbedile
sebi mir, sigurnost i ekonomski napredak, nacionalne drave se
udruuju i prihvataju odreðene univerzalne pravne principe i norme
koji su iznad njih. Ovi principi osuðuju rat kao sredstvo za rešavanje
sporova izmeðu drava i odobravaju odreðene oblike vojne intervencije
bez saglasnosti drave u kojoj se interveniše. Treba ispitati
da li postoji protivreènost izmeðu nacionalnog suvereniteta i prava
na intervenciju i mešanje, drugim reèima postaviti pitanje granica
suvereniteta u odnosu na transnacionalne i nadnacionalne fenomene.
Treba ispitati takoðe da li nacionalni suverenitet drava koje su
udruene i zavisne jedne od drugih nestaje, ogranièava se ili opstaje.
Osvrnuæemo se na problem suvereniteta prvo u Kantovom
projektu za veèni mir koji podrazumeva stvaranje slobodnog saveza
drava i koji predviða i inspiriše udruivanje drava u savremeno
doba. Zatim æemo razmotriti granice suvereniteta s obzirom na
èlanstvo drava u meðunarodnim organizacijama i vojnim savezima
stvorenim u dvadesetom veku, i konaèno s obzirom na globalizaciju
i regionalno udruivanje drava.
Pre nego što preðemo na razmatranje podsetimo se ukratko
šta su nacionalna drava i nacionalni suverenitet. Nacionalna drava
je vrsta politièke organizacije koja preovlaðuje u XIX i XX veku u
Evropi i Sjedinjenim Amerièkim dravama i koja predstavlja osnovnu
politièku jedinicu u meðunarodnim odnosima. Demokratska
nacionalna drava kakva je nastala posle Engleske, Francuske i
Amerièke revolucije je teritorijalna drava s precizno odreðenim
granicama i karakteriše je nacionalni suverenitet, koji drava sprovodi
na sve stanovnike svoje teritorije. Suverenitet je vlast, to jest
moæ kvalifikovana pravom. Suverenitet je vlast koja pripada dravi,
javnom i pravnom licu koje dri monopol legitimne sile i pozitivnog
prava na celoj svojoj teritoriji i u odnosu na sve stanovnike koji je
naseljavaju. Posle liberalnih revolucija drava se ne identifikuje više
s kraljem nego s nacijom, a dravni suverenitet s nacionalnim suve-

renitetom. Nacionalni suverenitet je suverenitet drave, suverenitet
nacije inkarnirane u dravi. Nacionalni suverenitet je dravni suverenitet
èiji izvor legitimacije je nacija, dravni suverenitet s demokratskom
legitimacijom.
S