Tragična krivica mitskih junaka

Apstrakt
U svom seminarskom radu govoriću o jednoj od osnovnih karakteristika tragedije koju je postavio Aristotel, a to je tragična krivica. Baziraću se na tragedijama antičke Grčke, kao i glavnim likovima tih tragedija (Edip, Antigona, Prometej,…) i na koji način je njihova tragična krivica uticala na njihovu sudbinu. Osnova mog seminarskog rada biće svakako Aristotelovo djelo „O pjesničkoj umjetnosti“, gdje Aristotel u jednom dijelu detaljno objašnjava pojam tragične krivice. Ovu temu sam uzela iz razloga što me zanimalo koliki je utjecaj tragične krivice na tragičan svršetak ili kraj. Tragična krivica nije bez razloga jedan od osnovnih elemenata tragedije, igra jako bitnu ulogu. Kroz ovaj seminarski rad pokušaću objasniti tu ulogu i važnost tragične krivice.

Ključne riječi: tragedija, katarza, tragični junak, tragični svršetak, uzvišeni stil, tragična krivica, Edipov kompleks, apsolutni duh

UVOD

„Tragedija je podražavanje ozbiljne i završne radnje koja ima određenu veličinu, govorom koji je otmen i poseban za svaku vrstu u pojedinim delovima, licima koja delaju, a ne pripovedaju; a izazivanjem sažaljenja i straha vrši pročišćavanje takvih afekata.“
Da bismo shvatili definiciju tragičke krivice, potrebno je krenuti od Aristotelove definicije tragedije, gore navedene. Za razliku od Platona, Aristotel smatra da je tragedija jedna od najvažnijih književnih vrsta, nastala iz obreda posvećenih bogu Dionizu na taj način što se horovođa odvojio od hora u horskim pjesmama, počeo recitovati samostalne stihove i voditi razgovor sa horom. Grčka tragedija nastaje iz grčkog mita i zadržala je njegovu tematiku, građu, duh, univerzalnost, kao i njegovu ogromnu veličinu u životu grčkog čovjeka.
„Nastanak tragedije kao dovršene forme pripisuje se pjesniku Tespisu, a njeni najvrednosniji rezultati ostvareni su u djelima Eshila, Sofokla i Euripida.“
Po Aristotelovoj definiciji tragedije, katarza je jedan od bitnih pojmova tragedije. Katarza je jedna vrsta pročišćenja emocija. Gledajući patnju drugih ljudi, gledaoci osjećaju sažaljenje ili strah, a istovremeno se i pročišćavaju od takvih emocija. Tragični junak izaziva u gledaocima osjećanje sažaljenja zbog veličine njegove patnje, kao i osjećanje straha pred neprestanom mogučnošću ljudske nesreće. Duboko i snažno doživljavajući takva osjećanja, gledaoci ih se istovremeno oslobađaju, jer se ta osjećanja preobražavaju u ugodan estetski doživljaj.
„Dok zbivanja na sceni, u jednom dalekom odblesku i kroz likove raznih junaka simbolizuju Dionisovu sudbinu, gledaoci se, okusivši svojim „duhovnim ustima“ deo rastrgnutog tela junaka boga, oslobađaju za časak svoga vlastitog egzistencijalnog okvira i time doživljavaju očišćenje od njime uslovljenih osećanja straha i sažaljenja.“