Upravno pravo

1.    Pojam i značenje pojma uprava

Uprava ima višestruko značenje, kako u svakodnevnom govoru, tako i u stručnoj i drugoj literaturi. U ranijem jugoslovenskom pravu riječi „uprava“ i „administracija“ upotrebljavane su kao sinonimi da bi u kasnijoj fazi pojam administracija dobio značenje profesionalnog službenog aparata ili posebne stručne i tehničke službe.
Pravna nauka, a posebno nauka upravnog prava, prihvatile su dva osnovna značenja pojma uprave:

1)    značenje uprave se određuje po osnovu KO vrši poslove uprave, tj. prema subjektima
2)    značenje uprave odredjuje se prema kriteriju ŠTA, odnosi se na funkciju, djelatnost i krug poslova koji vrše ti subjekti

 
2.    Uprava u organizacionom smislu

Uprava u organizacionom smislu se određuje sa stanovišta subjekata koji je vrši, dakle to je određena vrsta subjekata (organa i organizacija) ovlaštenih za vršenje upravne djelatnosti u okviru i van okvira državne organizacione strukture. Ona se djeli na:

a)    upravu u organskom smislu (državnu upravu)
b)    javnu upravu

Subjekti državne uprave su isključivo džavni organi i organizacije odnosno državni upravni aparat. Krug državnih organa određuje se pozitivno-pravnim propisima, dakle ustavom ili zakonima, aktima najveće pravne snage.
Pojam javne uprave ima znatno šire značenje od pojma državne uprave, naime on pored organa državne uprave obuhvata i organe koje imaju javna ovlašćenja, to su upravni organi lokalne samouprave i teritorijalne jedinice, javna preduzeća i ustanove. Ova teorija se uglavnom primjenjuje i potiče iz anglo-saxonskog prava i njihove dualističke podjele prava na javno i privatno.

3.    Funkcionalni pojam uprave u formalnom smislu

Određivanje funkcionalnog pojma uprave u formalnom smislu podrazumijeva odredjivanje njenih formalnih obilježja, dakle:

•     organi i organizacije koji ulaze u sastav uprave (to su inokosni a ne kolegijalni organi, postoji princip zavisnosti organa uprave i njegovih službenika, hijerarhijski odnosi medju organima uprave a i unutar organa; uprava je podredjena i usko vezana sa vladom)
•     način rada
•     forme akata koji se donose u vršenju upravnih djelatnosti (forma je slobodnijeg tipa od sudskih akata, pogotovo u pogledu obrazloženja)
•     način vršenja kontrole rada uprave (unutrašnja, od strane viših organa uprave i vanjska od strane parlamenta, vlade,  sudova)

 
4.    Određivanje funkcionalnog pojma uprave u materijalnom smislu

ovo određivanje polazi od sadržinskih odnosno unutrašnjih obilježja upravne djelatnosti, i postoji sporenje oko određivanja sadržine, samim tim i više pristupa ovom problemu:
1) NEGATIVNO ODREĐIVANJE (njemačka pravna misao) crpi svoju osnovu iz načela podjele vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku, pa s toga upravu čine one vrste državnih aktivnosti koje se nalaze izvan okvira zakonodavstva i sudstva, tj. svi oni poslovi koji ne pripadaju sudskoj i zakonodavnoj vlasti pripadaju upravi. Takođe se smatralo da je nemoguće razdvojiti upravnu i sudsku funkciju, jer obe izvršavaju zakone i primjenjuju ih na pojedinačnim životnim situacijama, s tim što sudovi treba da primjenjuju zakone isključivo na spornim životnim situacijama, a sudski krug poslova je nešto širi od toga, npr. registracija preduzeća, proglešenje nestalog lica umrlim i slč.
2) POZITIVNO ODREĐIVANJE se zasniva na raznovrsnosti upravnih djelatnosti i aktivnosti, pa tu izdvajamo upravu kao jednu od funkcija državne vlasti i javnu službu.