Analiza osnovnih sredstava

UVOD

Osnovna sredstva čine stalna sredstva koja imaju fizičku supstancu (zemljište, zgrade, oprema). Ona u proces poslovanja ulazi cjelokupnom svojom vrijednošću i do kraja zadržavaju svoj prvobitni oblik. Ne troši se u cjelosti već postepeno (nekretnine, postrojenja, oprema, investicione nekretnine, biološka sredstva- šume, višegodišnji zasadi, osnovno stado).
Analiza osnovnih sredstava pruža značajne informacije menadžmentu preduzeća, koje bi ga podstakle na adekvatne poteze u pogledu konsolidovanja preduzeća.
Stepen otpisanosti osnovnih sredstava se iz godine u godinu povećava. Ukupna osnovna sredstva su dostigla stepen otpisanosti od 48,5% , dok je kod opreme stepen otpisanosti dostigao čak 65,9%. S tim u vezi potrebno je naglasiti da se posebno ističu stope otpisanosti osnovnih sredstava kod proizvodnje nafte i gasa, čak 91,9%, a kod opreme 91,5%.
Nizak nivo upotrebljivosti osnovnih sredstava za posljedicu je imao smanjenje fizičke sposobnosti osnovnih sredstava, kao i nedoststak novčanih sredstava za nove nabavke.
Da bi se izvršila analiza uticaja osnovnih sredstava na obim proizvodnje i na troškove proizvodnje, potrebno je izvršiti sljedeće analize:
•    Analiza randmana osnovnih sredstava
•    Analiza veličine, starosti i strukture osnovnih sredstava na obim proizvodnje i na troškove proizvodnje
•    Analiza povezanosti randmana osnovnih sredstava sa drugim ekonomskim indikatorima.
 

1.    POJAM OSNOVNIH SREDSTAVA

U zavisnosti od funkcije koju imaju u procesu proizvodnje ukupno uložena sredstva jednog preduzeća mogu se podeliti na osnovna sredstva i obrtna sredstva. Osnovna sredstva predstavljaju sva ona sredstva koja u proces proizvodnje jednog preduzeća ulaze svojom celokupnom vrednošću , ali se pri jednom poslovnom ciklusu ne utroše u celosti već se njihova vrednost usled fizičkog kao i moralnog rabaćenja postepeno smanjuje i do kraja proizvodnog ciklusa zadržavaju svoj prvobitni oblik. Osnovna sredstva se mogu javiti u obliku : stvari , prava i novca. Podela osnovnih sredstava može se izvršiti prema razlicitim kriterijumima u zavisnosti od potrebe preduzeća. U našim zakonskim propisima najčešće kao kriterijum za podelu osnovnih sredstava koristi se proces proizvodnje , tako da razlikujemo :
•    osnovna sredstva u upotrebi (funkciji);
•    osnovna sredstva u pripremi;
•    Trajno neupotrebljiva osnovna sredstva.
Sa stanovista materijalnog oblika razlikujemo :
•    materijalna
•    nematerijalna osnovna sredstva.