Bankarski sistemi

1.    UVOD

Pojmovno, „bankarstvo“ u svojoj osnovi obuhvata izučavanje bankarskog sistema i bankarske prakse, kao i izučavanje opštih pitanja kreditnog sistema i kreditne prakse.
Bankarsko poslovanje izučava se sa stanovišta sadržaja, funkcije i odnosa u privrednom životu zemlje, gde je u savremenim uslovima banka, preko novca i kredita, brojnim nitima povezana sa procesom finansiranja društvene reprodukcije. Cilj tog izučavanja je upoznavanje karaktera, funkcionalnih osobenosti i tehnike rada po poslovima udruživanja i racionalnog korišćenja novčanih sredstava društvene akumulacije, kreditnih poslova, poslova mobilizacije, koncentracije i ubrzanja cirkulacije novčanih sredstava, monetarnog i kreditnog regulisanja, poslova platnog prometa i određenih uslužnih poslova, kao i kontrolnih funkcija.
Bankarski sistem predstavlja organizaciju bankarstva u nekoj zemlji ili grupi zemalja, u smislu strukture, funkcija, vlasništva i međusobne povezanosti banaka. Ovaj pojam može označavati i podelu rada među bankama u jednoj zemlji, koja je rezultat specijalizacije ili zakonskih propisa.
Poslovanje individualnih banaka, odnosno način na koji obezbjeđuju sredstva, koriste ih i upravljaju njima da bi ostvarile profit, uglavnom je slično u većini zemalja, kada je u pitanju tzv. “konvencionalno bankarstvo”. Banke su u svim zemljama finansijski posrednici u poslovanju koje podrazumijeva ostvarivanje profita.  Međutim, kada posmatramo strukturu i poslovanje bankarskog sistema kao celine, razlikuje se više modela. Osim toga, neslaganje sa načelima na kojima je baziran “konvencionalni” bankarski sistem, dovela su do nastanka alternativnog sistema, tj. do određenih oblika beskamatne bankarske prakse.
 

 
2.    BANKARSKI SISTEMI

Bankarski sistemi pojedinih zemalja se znatno razlikuju, ali imaju i dosta sličnosti, s obzirom na to da im je svima zajedničko postojanje centralne banke i velikog broja poslovnih banaka različitog profila. Generalno gledano, zavisno od toga kome pripada vodeća uloga pri finansiranju preduzeća u razvijenim tržišnim privredama, razlikuju se dva osnovna modela finansijskih sistema:

•     nemačko-japanski – bankarski sitem u kome banke i njihovi krediti imaju dominantnu ulogu pri finansiranju preduzeća. Banke su veliki akcionari preduzeća. Za nemački model bankarsta karakterističan je model univerzalne banke koja predstavlja kombinaciju komercijalni i investicione banke i predstavlja glavni izvor finansiranja firmi svih veličina.
•     anglo-saksonski (pre svega u SAD i V.Britaniji)– model sa razvijenim finansijskim tržištem, primarna uloga u finansiranju preduzeća pripada finansijskom tržištu, uglavnom na osnovu emisije akcija i obeznica, ali i drugih finansijskih instrumenata. U Americi 1999. donet je zakon kojim se ukida obaveza razdvajanja komercijalnih, investicionih banaka i osiguravajućih društava.