Bolesti koje se prenose krvlju

 KRVLJU PRENOSIVE-TRANSMISIVNE BOLESTI PREDSTAVLJAJU VELIKU GRUPU INFEKTIVNIH BOLESTI ČIJI UZROČNICI SE NALAZE U KRVI I PUTEM NJE MOGU SE PRENETI NA DRUGU OSOBU

USLOVI ZA NASTAJANJE ZARAZE – INFEKCIJE
 Sastav i funkcija krvi nisu potpuno poznati, uprkos više decenijskom intenzivnom istraživanju, i dugom uspešnom transfuzijskom lečenju.
 U krvi se, uz krvne ćelije, proteine, lipide, mineralne materije, vode mogu nalaziti i uzročnici raznih zaraznih i krvlju prenosivih bolesti. Neki od njih su poznati odavno: Treponema pallidum, Citomegalovirus, a neki su otkriveni poslednjih decenija.
 Samo su neki uzročnici zaraznih bolesti veliki javno –zdravstveni problem. To su: retrovirusi, virusi hepatitisa B i C. Većina njih je samo sporadično opasna ili nosi potencijalnu opasnost od zaraze, uzročnicima krvlju prenosivih bolesti u transfuzijskom lečenju, kao sto je virus zapadnog Nila, SARS, korona virusi.

 Znanje o krvi je ograničeno. Isto tako su nedovoljna saznanja o uzročnicima zaraznih bolesti, koji se stalno ili prolazno prisutni u krvi.Uzročnici zaraznih bolesti mogu biti:
• stalno prisutni u krvi ( latentna infekcija, aktivna, hronična)
• prolazno prisutni u krvi ( viremije, bakterijemija)
• prisutni na koži davaoca ili bolesnika
• prisutni na rukama osobe koja izvodi venepunkciju
• prisutni u neposrednoj okolini, kao što je vodeno kupatilo, radni stolovi, kateteri, kabine sa kontaminiranim opasnim materijama.

 Ipak transfuzijom uzrokovana zarazna bolest je retka pojava. Zašto je to tako?
 Bolest je rezultat interakcije između koncentracije ( broja uzročnika u krvi), vrste uzročnika, skladištenja, proizvodnja lekova, imunološkog statusa davaoca i bolesnika, i njihove otpornosti na zarazu ili bolest.
 Za razvoj bolesti važne su:
• osobine bolesnika koji je primio transfuziju, dob, opšte stanje, imununološka kompetentnost, težina osnovne bolesti
• osobine uzročnika krvlju prenosive bolesti – virulentnost
• lekovi kojima je lečen bolesnik
 Vrlo često zaraza uzrokovana transfuzijskim lečenjem ne postane klinički manifestna ili se ne prepozna. Simptomi često promaknu, jer je često osnovna bolest koja zahteva transfuzijsko lečenje dominantna, ili simptomi te osnovne bolesti prekrivaju simptome krvlju prenosivih bolesti.
 Bolesnici koji su primili transfuziju, često su lečeni antibioticima koji pomažu eliminaciju ili potpuno uklanjaju transfuzijom unesene štetne mikroorganizme.
 Osim ovoga na zaraznost komponenti i manifestaciju bolesti utiče i antimikrobno delovanje davaočeve krvi i /ili bolesnikove krvi.

 Primer takve infekcije je EBV, kojim je inficirano više od 90% odraslih osoba u svetu, ili citomegalovirus čija je prevalenca od 60 do 80% u svetu, pa nakon njihove transmisije bolest ne nastane.
 U krvi bolesnika koji je ranije zaražen, moge se nalaziti uzročnici ili markeri krvlju prenosivih bolesti, te samo nijhov nalaz nije dokaz da je infekcija izazvana transfuzijom.
 Uzročnik virus zapadnog Nila ima fazu viremije od 1 do 3 dana koja sledi nakon kratke inkubacije krv zaražene osobe ( osoba može biti bez simptoma bolesti) u tom je razdoblju zarazna, kao i hemoprodukti koje su od nje proizvedene. Transfuzija takvih komponenti može izazvati zarazu ako bolesnik nema u krvi antitela koja će to sprečiti.

 Međutim između zaraze i merljive pojave uzročnika, odnosno virusa ili virusnih markera ili pak antitela kao imunološkog odgovora organizma na zarazu, postoji razdoblje: dijagnostički prozor tokom kojeg nije moguće dokazati zarazu.
 I zbog toga kada je krv od davaoca uzeta u vreme dijagnostičkog prozora, moguća je zaraza ili infekcija sa uzročnicima krvlju prenosivih bolesti, uprkos pregledu i laboratorijskom testiranju davaoca na te uzročnike (testovi negativni). Zato je u transfuzijskom lečenju neophodan oprez i razmišljanje o transfuziji kao mogućem uzroku zaraze.
 Kao što je za svađu potrebno dvoje, isto tako i za bolest potrebni su mikroorganizam i njegov domaćin.

 Pozornost javnosti najviše zaokupljaju zaraze krvlju prenosivih bolesti koje imaju nisku prevalenciju, dugu inkubaciju i letalan ishod. Odnos laika i velikog dela medicinskih radnika, nekritički i emocionalno obojen prema zarazi sa HIV-om ili virusima hepatitisa i ne temelji se na realnoj proceni rizika. Mere koje se provode na suzbijanju ovih infekcija su emocionalno obojene, upravo zbod društvenog značaja, javnog mišljenja i neodgovarajuće percepcije su ne stručno utemeljene.
 Rizik je čoveku teško pojmljiv pojam i često se menja sa neposrednom opasnošću. Stigma koja prati određenu bolest uzrok je iracionalnog odnosa prema zarazi.

 Osobe zaražene sa HCV-om njih 20 -30% spontano će ili nakon lečenja eliminisati uzročnike zaraze.
 Život bolesnika zaraženog sa HIV-om, nakon rano započete terapije znatno je produžen. Radi navedenog zaraza ovim virusima ne skraćuje znatno očekivanu životnu dob starijih bolesnika.
 Sa druge strane jedna komponenta koncentrovanih trombocita zaražena bakterijama može izazvati sepsu, posledice daleko veće , nego kod virusnih infekcija. No spomen bakterijske zaraze i sepse ne izaziva strah kod stanovništva kao spomen HIV-a ili hepatitisa. Iako je rizik od sepse i smrti znatno viši nego od virusnih infekcija, a posebno se to odnosi na akutne i teške bakterijske infekcije