Centralna banka

UVOD
U finansijskom sistemu, glavna monetarna institucija i osnovni stožer bankarskog sistema svake zemlje je centralna banka. Ona je odgovorna za vođenje monetarne politike, a to podrazumeva upravljanjem kamatnim stopama i količinom novca u opticaju.
Centralna banka je neprofitna institucija i kao takva ona treba da ima i nezavisan položaj jer je nosilac monetarne vlasti. Ona sprovodi kontrolu nad ključnim aspektima finansijskog sistema i obavlja aktivnosti poput: emitovanja valute, upravljanja deviznim rezervama, obavljanja transakcija sa MMF-om i obezbeđivanje kredita ostalim depozitnim korporacijama.
Centralna banka se takođe može i nazvati emisiona banka ili banka banaka. Ona ima pravo da određuje ukupnost odnosa u kreditno-monetarnoj sferi jedne države. Centralna banka utiče na najvažnija zbivanja na finansijskim tržištima, finansijskom sistemu, ali i šire na celokupnu privredu jedne zemlje.
Prvi deo rada obrađuje nastanak i osnovne karakteristike centralnih banaka a drugi, obrađuje status, organizaciju i upravljanje.Osnovne funkcije centralne banke obrađene su trećem poglavlju.
Četvrto poglavlje opisuje operacije i bilans centralne banke. U petom, šestom i sedmom poglavlju opisan je rad centralnih banaka Srbije, Evropske unije i četiri centralne banke iz razvijenih privreda (SAD, Nemačka, Švajcarska, Engleska).
 

NASTANAK I OSNOVNE KARAKTERISTIKE CENTRALNIH BANAKA
Razvoj centralnog bankarstva je počeo u zemljama zapadne Evrope, i pre industrijske revolucije, što dovodi do zaključka da je opšti nivo razvoja bankarstva bio jedan od važnih uslova za ekonomski uspon ovih zemalja. Prve centralne banke su bile novčano emisione banke i njihova glavan uloga bila je emisija novca.
Prva centralna banka u svetu formirana je 1668. godine u Švedskoj pod nazivom Riksbank (Riksbank of Sweden). Osnovana je od strane parlamenata i nalazila se pod kontrolom države, mada je bila uključena u određene komercijalne poslove. Vodi poreklo od štokholmske banke koje je 1656. godine osnovana, radi emisija novčanica, a 1668. godine je doživela transformaciju .
U Engleskoj je prva centralna banka formirana 1694. godine (Bank of England). Formirana je kao privatna komercijalna banka u formi akcionarskog društva, sa privilegijom izdavanja banknota (novčanice u sistemu zlatnog važenja), koja je imala zadatak da kupuje državne hartije od vrednosti koje su u velikom broju bile emitovane 1693. godine. 1884. godine je proglašen Pilov Banking Act, kojim je Bank of England postala jedina emisiona banka u Velikoj Britaniji, bila dužna da drži 100% pokrića za novčanice koje je izdala. Kao banka u privatnom vlasništvu funkcionisala je sve do 1945. godine, da bi zvanično bila nacionalizovana 1947. godine. To je banka sa tradicijom dužom od trista godina.
Centralne banke u savremenom obliku pojavile su se u prvoj polovini devetnaestog veka u Francuskoj, Holadiji, Norveškoj, Austriji, Danskoj i Belgiji a u drugoj polovini devetnaestog veka u Španiji, Rusiji, Nemačkoj, Portugaliji, Rumuniji, Bugarskoj, Srbiji, Egiptu, Alžiru, Turskoj i Japanu.
Godine, 1875. osnovana je nemačka centralna banka Rajsbank koja je bila dužna da izdaje novčanice uz 1/3 pokrića u zlatu. Pred Drugi svetski rat Nemačka je imala veliki inflatorni udar. Posle Drugog svetskog rata formirana je Bank deucher Lander, sistem banaka sličan američkim Federalnim rezervama. Godine 1957. formira se Deutsche Bundesbank kao jedinstvena centralna monetarna ustanova