Dijego Velaskez

Dijego Velaskez (šp. Diego Rodriguez Velázquez de Silva; Sevilja, 6. jun 1599 — Madrid, 6. avgust 1660) rođen je u Sevilji i bio je najstariji od šestoro dece. Oba njegova roditelja su bila iz nižih društvenih slojeva. Bio je španski barokni slikar, koji zajedno sa El Grekom i Fransiskom Gojom čini sam vrh španskog slikarstva Između 1611. i 1617. Velaskez je radio kao šegrt Fransiska Paćeka, seviljskog slikara manirističkog stila, koji je bio autor rasprave „Umeće slikanja“ iz 1649 i koji je postao Velaskezov kum. Na početku slika bukvalno realistički. Činovnička karijera, u kojoj je kasnije dosegao najviši rang, započela je njegovim dolaskom u Madrid u njegovoj 29 godini. Dobija narudžbinu od kralja Filipa IV da naslika njegov portret na konju. Oduševljen portretom, kralj Filip IV ubrzo postavlja Velaskeza na mesto dvorskog slikara, a kasnije postaje i maršal dvora i dobija titulu viteza od Santjaga.

2. Rano stvaralaštvo
Tokom svojih studentskih dana Velaskez je usvojio najpopularniji način savremenog slikarstva, usvojenog delimično od strane flamanskih i italijanskih realista. Njegove najranije slike pokazuju jaku naklonost naturalizmu, kao npr. Obrok iz 1617. koji bi mogao biti jedan od njegovih najranijih radova kao nezavisnog majstora, posle položenog ispita pred esnafskim udruženjem.

Slika Obrok;
Ova slika pripada jednoj od tri kategorije – kuhinjskim scenama, koji zajedno sa religioznim scenama i portretima mogu biti svrstani u rane Velaskezove radove, koje je stvorio između 1617. i 1623. Velaskez kombinuje nekoliko likova sa objektima iz svakodnevnog života u scenama iz kuhinje, i uspeva da ih na prirodan način prikazivanja i fenomenalnim kombinovanjem svetla i senke postavi, rame uz rame sa delima Italijana Karavađa.
Velaskezove religiozne predstave, predstavljaju portrete ljudi koje je svakodnevno viđao na ulicama Sevilje. U Poklonjenju mudraca prikazao je celokupnu svoju porodicu u formi biblijskih figura, uključujući i sebe. Velaskez je bio dobro upoznat sa članovima intelektualnih krugova Sevilje. Pačeko je bio direktor neformalne humanističke akademije, na čijim je skupovima mladi umetnik bio upoznat sa pesnikom Argotom, čiji je portret naslikao 1622. Ovo poznanstvo bilo je od velike važnosti za kasnije Velaskezove radove na mitološkim i neoklasičnim subjektima.
3. Dvorski slikar
Velaskez 1622. godine prvi put odlazi u Madrid kako bi video kraljevsku kolekciju slika, najverovatnije u potrazi za mestom dvorskog slikara. Prvi pokušaj je bio neuspešan, ali već 1623. godine, on se vraća u prestonicu kako bi naslikao portret kralja, i posle toga biva proglašen zvaničnim slikarom Filipa IV.
Ovaj portret je bio samo prvi u nizu budućih prikaza kralja, njegove porodice i članova dvora. Svakako, narednih godina Velaskez je u potpunosti svoje napore usmerio ka portretisanju.
Mitološki subjekti su mu samo povremeno okupirali pažnju, kao npr. Gozba Bahusova, u realističnoj predstavi boga vina na polju sa grupom ljudi..
4. Put u Italiju
1628. godine flamanski slikar Piter Paul Rubens dolazi na dvor u Madridu u diplomatsku misiju i Velaskez postaje jedan od slikara sa kojim se udružuje. Iako Rubens nije imao direktnog uticaja na stil mladog umetnika, druženje sa njim je svakako nateralo Velaskeza da poseti italijanske slikarske kolekcije, kojima je njegov kolega bio zadivljen. U avgustu 1629. Velaskez putuje iz Barselone u Đenovu, i naredne dve godine provodi u proputovanju Italije. Iz Đenove putovao je u Milano, Veneciju, Firencu i Rim, i vraća se u Španiju iz Napulja u januaru 1631. Tokom svog putovanja, detaljno je proučavao dela renesanse i savremenog slikarstva. Nekoliko dela koje je stvorio tokom svog putovanja predstavljaju asimilaciju ova dva stila. Dostojan primer ovoga je slika Josifa i njegove braće, koja je kombinacija mikelanđelovskog skulpturnog stila i načina slikanja italijanskih renesansih majstora, Gverčina i Đovani Lafranka.
5. Povratak u Španiju
Po Velaskezovom povratku u Madrid, nastaje najznačajniji period njegovog stvaralaštva. Iako je radio slike sa najrazličitijim temama (religioznim, mitološkim, istorijskim i iz svakodnevnog života) i na svaku stvorio remek delo, najbolje se pokazao ipak kao portretista. Na dvoru se živelo potpuno odvojeno od ostalog i Velaskezovi portreti kralja i članova kraljevske porodice nisu bili namenjeni širokom krugu gledalaca, već su rađeni za kraljevske odaje, pa tako ličnosti na njima nisu prikazane u reprezentativnim pozama. Iz tog vremena je slika Vojvoda Olivares na konju.
Naročito su interesantni Velaskezovi portreti neobičnih ličnosti iz kraljevske okoline, koja je karakteristična za atmosferu na španskom dvoru. Da bi se sumorni kralj razveselio, uvedeno je zvanje dvorske budale, a na dvor su dovođeni i patuljci da razbiju sumornu atmosferu i da zabave dvorane. Jedan od dvorskih budala, ličio je na kraljevog strica Don Huana Austrijskog, pa je nosio i njegovo ime. U ovom periodu nastaje slika Princu Baltazaru Karlosu sa patuljkom, koja prikazuje smrt mladog princa. Tu su još i slike Dvorska luda, Dvorska luda Prado.
1643. on oslikava sobu trona u novoj palati Buen Retiro, čije je slikarstvo bazirano na dvanaest predstava bitki, u kojima je španska vojska trijumfovala.
Najznačajnija slika ovog drugog madridskog perioda je Predaja tvrđave Brede Špancima (Las Lanzas).
Posle zauzeća grada (1625), Holanđanima, kao junacima, dozvoljeno je da ga časno napuste sa oružjem i zastavama. Naglašena je rasna razlika između vitkih i preplanulih Španaca i punih, plavih Holanđana. U pozadini je pred jutarnjim nebom dim požara, a iza grupe Španaca visoko se uzdižu 29 kopalja, po kojima je slika dobila svij naziv Las Lanzas. U levom uglu, Velaskez je predstavio i sebe.
Iz ovog vremena je i slika Krunisanje Marijino sa religioznom tematikom. Ličnosti su prikazane bez idealizovanja, pa je i njegova Bogorodica prava španska lepotica iz naroda.
Druga Velaskezova serija slika iz 1630. je grupa portreta kraljevske porodice u lovu, za Tore de la Prada, lovačku kući u blizini Madrida. Velaskez je naslikao i nekoliko religioznih scena u toku angažmana za kraljevsku porodicu, kao što su Sv Antonije i Pavle i Bezgrešno začeće.
6. Kasniji radovi
U starijim Velaskezovim godinama, sve više se na njegovim slikama ublažuje kontrast između svetlih i tamnih delova, a sve jače dominira srebrnasto siva boja. Vidno je da u prirodi nigde nema velikih površina u jednom tonu, da se boja predmeta menja prema svetlosti i dobu dana i da senke nisu potpuno tamne, pa se kod njega jedna boja preliva u bezbroj nijansi. Zato se on smatra pretečom impresionizma. 1649. po drugi put putuje u Italiju, kako bi kupovao umetnička dela za kraljevsku kolekciju. Tokom 1649. i 1650. ostaje u Italiji, i uspeva da naslika svoja remek – dela Huan de Pareha i portret Pape Inosenta X. U to vreme biva primljen i u italijansku Akademiju Sv. Luke. Slika Venere verovatno datira iz tog perioda.
Po povratku u Španiju, Velaskez je postao dvorski maršal 1662., a zbog druge ženidbe Filipa IV imao je mnogo posla radeći portrete kralja, kraljice i drugih članova porodice, naročito kraljeve ljubimice Margarete.