Kardiovaskularni sistem

UVOD
Kardiovaskularni sistem čini srce, čiji je zadatak da ispumpava krv, kao i cirkulacijski sistem, koji uključuje arterijsku i vensku i komponentu. Srce, odnosno njegova leva i desna strana (pretkomore i komore), povezani su sa cirkulacijskim elementima tako da formiraju tzv. sistemsku cirkulaciju (leva komora, aorta, arteriole, sistemski kapilari, venule i desna pretkomora) i plućnu cirkulaciju (desna komora, plućna arterija, plućni kapilari, venule, plućne vene i leva pretkomora). Komore srca normalno se kontrahuju koordinirano, pumpajući efikasno krv putanjom koju odrede zalisci. Koordinacija kontrakcija ostvaruje se pomoću specijalizovanog provodnog sistema. Sinusni ritam, koji je fiziološki, karakterišu impulsi koji nastaju u sinoatrijalnom (SA) čvoru i koji se redom provode kroz pretkomore, atrioventrikularni (AV) čvor, Hisov snop, Purkinjeova vlakna i komore. Srčane ćelije duguju svoju sposobnost električnog pobuđivanja voltažnim kanalima ćelijske membrane, koji su selektivni za različite jone, uključujući jone natrijuma, kalijuma i kalcijuma.
Krv se svakim otkucajem srca izbacuje iz leve srčane komore u aortu, odakle brzo otiče do organa putem provodnih arterija bogatih elastinom i kolagenom. Dalje grananje vodi preko arterija koje imaju sve više muskulature do arteriola I kapilara, gde dolazi do razmene gasova i hranljivih materija. Kapilari se spajaju i formiraju postkapilarne venule, zatim venule i sve veće vene koje, preko donje šuplje vene vode u desno srce. Deoksigenirana krv ide iz desne komore kroz plućnu arteriju, plućne kapilare i plućne vene nazad u srce, u levu srčanu pretkomoru.
Važan indikator funkcije srca jeste srčani minutni volumen. To je volumen krvi koju leva komora izbaci u aortu tokom jednog minuta. Normalno srčani minutni volumen iznosi 5 litara.
Kardiovaskularnim sistemom upravljaju centri u donjim delovima mozga – autonomni nervni sistem ubrzava i usporava rad srca. Tako simpatikus ubrzava rad srca, a parasimpatikus usporava rad srca. Takođe, autonomni nervni sistem utiče na širenje i sužavanje krvnih sudova i na taj način usmerava krv, kako je, kada i gde potreban veći protok. Adrenalin iz nadbubrežnih žlezda podstiče rad srca, a bubrezi kontrolišu ukupni volumen krvi.

KARDIOVASKULARNI SISTEM
Kardiovaskularni sistem (systema cardiovasculare) predstavlja zatvoren sistem krvnih sudova kroz koji protiče krv. Iz krvi u tkiva prelazi kiseonik i osnovne gradivne materije, dok iz tkiva u krv prelazi ugljen-dioksid i završni produkti metabolizma. Krvni sudovi su: arterije, kapilari i vene. Stalni protok krvi kroz krvne sudove omogućavaju ritmičke kontrakcije (grčenja) srca, odnosno srčanog mišića.

Građa KVS
Kardiovaskularni sistem se sastoji od:
•    Krvi – tečnost koja cirkuliše u organizmu
•    Srce – mišićna pumpa koja pumpa krv kroz krvne sudove
•    Krvnih sudova – koji služe kao kanali kojima krvi cirkuliše

KRV
Krv je tečno tkivo koje blagodareći ritmičnom radu srca, integritetu i elastičnosti krvnih sudova neprekidno cirkuliše u krvnim sudovima. Osnovni zadatak krvi je da omogući život ćelijama, kao osnovnim jedinicama organizma. Krv prenosi kiseonik iz pluća do tkiva, odnosno ugljen-dioksid u obratnom pravcu, zatim prenosi sastojke hrane iz digestivnog kanala do pojedinih organa, tkiva i ćelija, dalje prenosi raspadnne produkte metabolizma do organa za izlučivanje, reguliše telesnu temperaturu, kao i količinu vode u tkivima.
Celokupna zapremina krvi odraslog čoveka teškog 70 kg iznosi približno oko 5 litara. Od te zapremine oko 2750 ccm čini plazma, a ostatak od 2250 ccm čine uobličeni elementi, uglavnom crvena krvna zrnca. Celokupna zapremina krvi kod ljudi koji skoro da nemaju masnog tkiva, direktno je srazmerna telesnoj masi. Međutim ukoliko je čovek deblji, zapremina krvi je manja, jer masno tkivo ima veoma malo krvnih sudova. Kolebanja vrednosti zapremine krvi moguća su i pri fiziološkim uslovima. Tako, na primer prolazno povećanje zapremine krvi srećemo pri pojačanom fizičkom radu, pri unošenju veće količine tečnosti pijenjem ili unošenjem tečnosti putem transfuzije krvi ili infuzije fiziološkog rastvora.
Krv je viskozna, neprovidna tečnost crvene boje u kojoj lebde uobličeni elementi – ćelije krvi. Boja krvi varira od tamne (purpurne) venozne do svetlocrvene, koja se nalazi u arterijama. Izgled krvi zavisi od procenta oksigenacije, odnosno količine kiseonika, vezanog za hemoglobin sadržan u eritrocitima. Specifična težina krvi predstavlja odnos između težine krvi i težine iste zapremine vode, određen na temperaturi od 4 stepena celzijusa. Normana vrednost specifične težine krvi je oko 1050 – 1060. Veličina specifične težine, uglavnom zavisi od broja eritrocita, količine hemoglobina u njima i količine (krvnih) belančevina u plazmi. Viskoznost krvi zavisi uglavnom od broja eritrocita, a znatno manje od broja leukocita i koncentracije belančevina u plazmi. Viskoznost krvi je pri merenju upoređuje sa viskoznošću vode i ona je tri do pet puta veća od viskoznosti vode.
Krv se sastoji od:
•    Krvne plazme
•    Eritrpcita
•    Leukocita
•    Trombocita