KLIMATSKE PROMENE KAO PRIRODNI HAZARD

Svet se u poslednje vreme suočava sa klimatskim promenama i prirodnim katastrofama ogromnih razmera. Nauka ukazuje da je nastanak ovih pojava povećan zbog klimatskih promena.
Iako je klima u svetu bila prilično stabilna tokom poslednjih 10.000 godina i predstavljala pogodno okruženje za razvoj ljudske civilizacije, sada postaje predmet sve veće zabrinutosti.
Promene koje su registrovane u toku poslednjih decenija smatra se da su nastale kao rezultat čovekovih aktivnosti a ne kao posledica prirodnih promena u atmosferi.
Opšteprihvaćeno mišljenje je da su klimatske promene jedan od najočiglednijih izazova sa kojima se čovečanstvo suočava. Stručnjaci tvrde da bi promene klime koje se predviđaju u narednim decenijama, mogle biti učestalije i burnije, odnosno da će efekti klimatskih promena biti sve izraženiji. [1]
Klima na zemlji se oduvek menjala

Tokom istorije planete Zemlje klima se oduvek menjala, delimično veoma drastično. Dolazilo je do smene toplih i ledenih doba. Doduše, u poslednjih 10.000 godina klima je bila izuzetno stabilna. U tom periodu se razvila ljudska civilizacija. [1]
Dokaz za ove tvrdnje naučnici su pronašli u ledu

Klimatolozi su otkrili da uzimanjem uzoraka leda sa različitih dubina možemo rekonstruisati istoriju klimatskih promena na Zemlji.
Na Grenlandu, Antarktiku i drugim mestima gde su stalno niske temperature, sneg se akumulira vekovima. Niži slojevi se pretvaraju u led i mali mehurići vazduha tu ostaju zarobljeni čak i na dubini od više hiljada metara. Svaki mehurić vazduha je mali uzorak atmosfere iz vremena kada je padao sneg. Uzorci koji su uzimani na svakih nekoliko centimetara dubine pokazali su kako se klima menjala kroz vreme. [1]
Prirodne promene klime

Klimu planeta određuje njihova masa, udaljenost od Sunca i sastav njihove atmosfere. U toku geološke istorije duge 4,5 milijarde godina, klima Zemlje je bila veoma nestabilna sa prirodnim promenama koje su se odvijale od tople klime do ledenog doba, u ciklusima koji su varirali u vremenskim intervalima od 41-47 hiljada godina.
Proučavanjem vasione i planete Zemlje, kao njenog dela, bavili su se najveći umovi sveta (Njutn, Galilej, Kepler, Kopernik). Među njima je i Milutin Milanković, srpski geofizičar, građevinski inženjer, klimatolog, astronom, osnivač katedre za nebesku mehaniku na Beogradskom univerzitetu, koji spada u najveće naučnike 20. veka.
Klimatski sistem planete Zemlje obuhvata:
– atmosferu,
– hidrosferu,
– ledeni pokrivač (sneg i led) i
– biosferu.
Promene u bilo kojoj od navedenih komponenti klimatskog sistema mogu uticati na ostale podsisteme, s mogućim nepovoljnim uticajima na živi svet na Zemlji.
Zemljina klima zavisi od konstantnog protoka Sunčeve energije. Toplotna energija od Sunca prolazi kroz Zemljinu atmosferu i zagreva površinu Zemlje. Sa porastom temperature, Zemlja šalje toplotnu energiju i zagreva površinu Zemlje. Deo ove toplote apsorbuju gasovi iz atmosfere, kao što je ugljen-dioksid, vodena para, metan, azot-monoksid, ozon i halokarbonati. [1]
2.Klimatske promene zbog promena sadržaja gasova u atmosferi
Za stvaranje atmosfere Zemlje u kojoj je moguć život, zaslužni su pre svega Sunce i grupa gasova sa efektom staklene bašte: ugljendioksid, metan, azotsuboksid, vodena para, ozon. Navedeni gasovi, koji se u prirodnom sastavu atmosfere nalaze u tragovima, propuštaju kratkotalasno Sunčevo zračenje da prodre do površine Zemlje, ali apsorbuju dugotalasno infracrveno zračenje tla i ponovo emituju ovo toplotno zračenje prema Zemljinoj površini. Ovo delimično sprečavanje gubitka toplotnog zračenja Zemlje u kosmos naziva se prirodnim efektom staklene bašte, i zahvaljujući tom efektu, srednja globalna temperatura vazduha u prizemnom sloju atmosfere Zemlje kreće se oko plus 14°C, a bila bi minus 18°C u odsustvu ovih gasova u atmosferi.
Efekat “staklene bašte” je veoma važan u našem proučavanju klimatskih promena, pošto se odnosi na radijacione osobine nekih prirodnih gasova koji se nalaze u vazduhu, i koji Zemlju održavaju toplom.
Sadašnje stanje u klimatskom sistemu pokazuje tendenciju koja nije u skladu s prirodnim tokom. Šta je razlog tome?
Čovečanstvo je, tokom poslednja dva veka, izazvalo krupne poremećaje u klimatskom sistemu kao najsloženijem i najosetljivijem sistemu naše planete. Pri tome se najveće promene odvijaju u atmosferi.
Nagli porast svetskog stanovništva, uz višestruko uvećanje svetskih industrijskih i drugih ljudskih aktivnosti, doveli su do povećanog korišćenja svih resursa, naročito fosilnih goriva, i do nekontrolisanog globalnog zagađivanja vazduha, voda i zemljišta, kao osnovnih komponenti prirodne životne sredine, s posledicom promene klime, podizanja nivoa mora, slabljenja ozonskog omotača, degradacije biološke raznovrsnosti, desertifikacije itd.