Osnovni elementi oporezivanja

Porez predstavlja instrument javnih prihoda kojim država od subjekata pod svojom poreskom vlašću prinudno uzima novčana sredstva, bez neposredne protivusluge, radi podmirenja svojih finansijskih potreba i postizanja socijalnih, ekonomskih i drugih ciljeva.
Osnovne karakteristike poreza su:
• Derivativnost poreza – pošto poreski prihodi nisu rezultat ekonomske aktivnosti države oni su derivativni;
• Prisilnost poreza – ako poreski obveznik ne izmiri svoje poreske obaveze u redovnom postupku pribegava se prinudnoj naplati, koju država obezbeđuje primenom svog aparata sile;
• Porezima se finansiraju javni rashodi – značajan deo nacionalnog dohotka se uzima putem poreza od privatne privrede (fizičkih i pravnih lica) i usmerava na javnu potrošnju;
• Odsustvo neposredne protivnaknade – korist koju imaju lica koja su platila porez je opšteg karaktera;
• Porez je novčano davanje – porezi se u savremenim tržišnim ekonomijama utvrđuju u novčanim jedinicama i ubiraju u novcu.
Poreski poverioci (aktivni poreski subjekti) su nosioci subjektivnog poreskog prava na osnovu kojeg, od subjekata koji su pod njihovom poreskom vlašću, obezbeđuju finansijska sredstva bez neposredne protivusluge, radi pokrivanja svojih finansijskih potreba. Prema nekim autorima samo država može biti poreski poverilac, a u složenim državama to mogu biti i federalne jedinice.