Parlamentarni sistem Velike Britanije

1.Uvod

Klasično shvatanje državne uprave za koje mnogi autori tvrde da je nastalo u Nemačkoj krajem osamnaestog i početkom devetnaestog veka, vezalo je upravu za državu čije se opravdanje nalazi u sličnosti. Po ovom shvatanju, upravna funkcija je jedna od pravnih funkcija državne vlasti koje se po svojoj unutrašnjoj sadržini svode na obavljanje autoritativnih aktivnosti, odnosno vršenja vlasti. Navedena tumačenja nastala su uporedo sa idejama o pravnoj državi i u glavnom su napuštena.
Savremeni upravni sistemi u uslovima razvijenog materijalnog i kulturnog društvenog razvoja države i državne vlasti, na osnovu koncepcije socijalne funkcije uprave i njene delatnosti, sve više se transformišu u organizaciju sa socijalnom funkcijom pružanja javnih usluga građanima i obavljanja javnih službi (obrazovanje, socijalna politika, zdravstvena zaštita, naučna istraživanja, zaštita privrede, privredni razvoj i dr.).
Upravu u užem smislu čine brojni i raznovrsni organi i organizacije koje kao svoju osnovnu i trajnu delatnost obavljaju upravnu delatnost.
Vršenje vlasti kao delatnost ili pak funkcija različito se shvata. Jednom se izvršna delatnost ili vlast prosto identifikuje sa upravom, drugi put se pod tim razume i sudstvo i uprava u opreci prema zakonodavstvuk, treći put se samo izvesni deo uprave označuje izvršnom delatnosti – pri čemu su moguća različita razlikovanja, četvrti put se izvršna delatnost uzima u najužem smislu kao materijalno izvršenje (egzekucija) pravnih akata, a peti put se samo izvesni viši državni organi koji stoje nad organima državne uprave i označuju kao izvršni.

2. Pojam parlamentarizma

Pod pojmom parlamentarizam (parliamentarism – engleski parlementarisme – francuski) u širem smislu podrazumeva se politički sistem u komme zakonodavnu vlast vrši izabrana skupština (parlament). U užem smislu parlamentarizam označava poseban oblik podele vlasti u kome parlament, kao nosilac zakonodavne vlasti ima dominantan  položaj u odnosu na sudske organe, a naročito izvršne vlasti.
Parlamenti se javljaju u Evropi u 13., negde u 14. veku. U Velikoj Britaniji javljaju se postupno još od početka 13. veka iz savetodavnog tela monarha (Veliki savet). Kako je građanstvo  jačalo u borbi protiv apsolutne monarhije, tako su se u Evropi rađali parlamenti. Tek uspostavljanjem ustavnih oblika vladavine i primenom trodimenzionalne strukture vlasti, parlamentarnim monarhijama, demokratijama parlamenti postaju središte demokratske artikulacije interesa naroda i građana. Parlament vodi poreklo iz Velikog saveta (Magnum Concilium), koji je u 12. veku sazivao monarh i koji je bio sastavljen od moćnije vlastele i sveštenstva. Velikom poveljom iz 1215. ustaljuje se praksa sazivanja ovog tela. Magnum Concilium se polako pretvara u Parlament, sastavljen od plemstva, sveštenstva i građanstva.
Dvodoma struktura se stvara u 14. veku, izdvajanjem Gornjeg doma (crkvena vlastela) i Donjeg doma (predstavnici grofova i gradova, kao i sitno plemstvo).  Jednodomni parlamenti su karakteristični za unitarne države, a dvodomni parlamenti su prisutni uglavnom u federativnim državama gde jedan dom čine predstavnici  građana, a drugi federalne jedinice.