Podjela turističkih agencija

UVOD

Turizam je postao masovna pojava, u koju je uključen veliki broj ljudi, kako na strani ponude tako i na strani potražnje. U savremenom svijetu turizam je jedan od ključnih faktora razvoja ne samo pojedinih turističkih destinacija i zemalja, već i globalne ekonomije. Djelatnosti koje čine turističku privredu svrstale su se u red vodećih grana svjetske ekonomije. Da bi se povezala tražnja sa ponudom, uvode se turistički posrednici, tj. nastaju turističke agencije. Turističke agencije imale su veliku ulogu u omasovljavanju turizna kao fenomena, jer su omogućile i širokim masama da se uključe u turistička kretanja. Od svog nastanka polovinom 19-og vijeka turističke agencije su prvenstveno obavljale aktivnosti u oblasti posredovanja u turističkom prometu. Osnovni zadatak bio je olakšavanje svih vidova putovanja, odnosno prižanje pomoći u njihovoj pripremi i izvođenju. Takve aktivnosti su obuhvatale pružanje brojnih informacija o samom putovanju, obezbjeđenje karata za prevoz, rezervaciju smještaja, ishrane i drugih potrebnih usluga. U ukupnim poslovima agencija u tom periodu dominirali su oni vezani za putovanje, tako da je u ovom periodu natao i naziv „putnička agencija“.

Turističke agencije predstavljaju neku vrstu „mosta“ između dva pola na turističkom tržištu koji turističku tražu pokreće i usmjrava. Kako je prošlo već 150 godina od osnivanja prve turistuičke agencije u svijetu, a turizam za kratko vrijeme postao globalni ekonomski fenomen, tako su se i agencije mijenjale. Danas postoji više vrsta turističkih agencija. Ova definicija je bila neophodna prije svega zbog činjenice da na tržištu postoji mnogo ponjuđača koji nude svoje usluge i mnogo onih koji su zainteresovani da te usluge koriste. Agencije, posebno one manje, nisu u stanju da se izbore sa velikom količinom poslova koje je donio masovni turizam, stoga je bilo neophodno da se izvrši diferencijacija po određenim kriterijumima. Svrha ovog rada je analiza turističkih agencija koje se dijele prema sledećim kriterijuma: karakteru poslova, predmetu poslovanja, organizacionom obilku, stepenu samostalnosti, vlasništvu nad poslovnim sredstvima i tržišnoj usmjerenosti (veličini tržišta.U prvom dijelu rada objasnićemo pojam turističke agencije i prikazati njenu ulogu kao posrednika na turističkom tržištu. Potom ćemo ih razvrstati prema različitim kriterijumima da bismo sagledali sve vrste turističkih agencija, koje ćemo detaljnije obraditi u narednim poglavljima.

1.    POJAM I ULOGA TURISTIČKIH AGENCIJA

Pozitivne razvojne tendencije tokom poslednjih pedeset godina i ostvarena masovnost u domaćem i međunarodnom turizmu bili su rezultat povećanja životnog standarda stanovništava i promjene ukupnih socijalnih prilika, ali su značajan doprinos dali i brojni privredni subjekti koji su djelovali na turističkom tržištu. Među njima se svojom ulogom u razvoju turizma izdvajaju turističke agencije. U kontekstu obavljanja aktivnosti vezanih za turizam možemo postaviti načelno pitanje: postoji li posebno i tipsko turistučko preduzeće? Sveobuhvat turističkog preduzeća nema, a i nemoguće je zamisliti preduzeća koja će zadovoljiti sve turističke potrebe. Međutim, ako postavimo pitanje koje preduzeće svoju ukupnu ili gotovo ukupnu aktivnost ostavaruje u turizmu onda bismo došli do turističke agencije.
One predstavljaju najizrazitije predstavnike turističkog preduzeća . Turističke agencije su specifične privredne organizacije, koje se u ekonomskom i organizacionom smislu svrstavaju u turističku privredu, ali imaju poseban položaj i prema turističkoj potražnji i prema turističkoj ponudi . Putničke agencije su odigrale značajnu ulogu u procesu pretvaranja turizma u masovni fenomen. To je postignuto smanjenjem cijena turističkih usluga i povećanjem njihovog kvaliteta. Doprinos turističkih agencija je bi rezultat uloge koju su imali u odvijanju turističkog prometa i olakšavanju putovanja uopšte. Prema Rječniku turizma, turistička agencija se definiše kao:
1.    Privredno preduzeće koje usluge trećih preduzeća, koje su potrebne za putovanje i boravak, posreduje putnicima i turistima ili te usluge nudi u posebnim kombinacijama kao nove, vlastite usluge. Turistička agencija posreduje između turističke ponude i potražnje.
2.    Subjekt trgovačkog prava čija se temeljna djelatnost sastoji u organizovanju i sklapanju ugovora o prevozu, ugovora vezanih za boravak turista u nekom kraju, te pružanju drugih usluga svojim klijentima i činiocima turističkog prometa.
Doprinos turističkih agencija bio je rezultat uloge koju su imale u odvijanju turističkog prometa i olakšavanju putovanja uopšte. Tokom putovanja turistima i putnicima je potreban čitav niz različitih usluga, od obezbjeđenja karata za pojedine vrste prevoza, preko usluga smještaja, ishrane, putnih dokumenata, do dodatnih usluga koje mogu putovanje učiniti atraktivnijim, kao sto su posjete muzejima, tematskim parkovima i druge. Pored toga potrebne su im brojne informacije, kako u toku pripreme samog putovanja, tako i tokom boravka na destinacijama. S druge strane, čitav niz privrednih subjekata pruža usluge na turističkom tržištu, nastojeći da na osnovu zadovoljavanja potreba turista ostvari i željene ekonomske efekte. I upravo povezivanje velikog broja subjekata na strani turističke tražnje i brojnih subjekata u okviru privatnog i javnog sektora na strani turističke ponude jeste glavni zadatak i uloga turističkih agencija.