Projektovanje procesno orjentisane organizacione strukture

Projektovanje procesno orjentisane organizacione strukture
Polazeći od naprijed opisanog stanja nedovoljne konzistentnosti i određenosti teorije i prakse organizacije i menadžmenta ovdje se želi afirmisati projektantski pristup u dizajniranju i implementaciji organizacionih sistema i njihove organizacione strukture. Međutim, teorija dizajna, slično kao i teorija organizacije i menadžmenta takođe ne daje jasnu i opšte prihvatljivu definiciju dizajna i koncept procesa dizajniranja. Pregled ranije i savremene literature dizajniranja može dati nekoliko sugestija u pokušajima definisanja pojma –
dizajn (design) [56]:

• dizajn je težnja prema jednostavnosti i uređenom stanju;
• objašnjenje pojma dizajn je u konceptima uređenog stanja i organizacije;
• dizajn je pronalaženje činjenica koje predstavljaju novi fizikalni poredak, organizaciju i formu koje odgovaraju postavljenoj funkciji;
• dizajn je promišljen i intuitivan napor usmjeren prema uređivanju funkcionalnih, materijalnih i vizuelnih zahtjeva za rješavanje problema;
• dizajn je iskaz reda i organizacije. Njegov cilj je jedinstvo. On mora održati zajedništvo. On je izraz opšteprisutne ljudske težnje za redom;
• dizajn podrazumijeva namjere, značaj i svrhu; – planiranje i oblikovanje bilo kojeg čina u pravcu željenog i predvidivog kraja predstavlja proces dizajniranja;
• dizajn je kreativno rješavanje problema (problem solving).

Analizom ovih definicija pojma DIZAJN, uočljiva je snažna korelacija sa naprijed datim definicijama pojma ORGANIZACIJA, a posebno sa definicijom koju je dao D. Malić, profesor termodinamike i prvi rektor banjolučkog Univerziteta:

«Organizacija je misaonim procesom realizovana neodređenost»

Iz ovih razloga je sasvim razumljiva tendencija da savremena literatura organizacije i menadžmenta sve više naglašava ulogu postupka dizajniranja organizacionih sistema, kao što je uobičajeno za tehničke sisteme. Smatra se da je najbolji način da se nauči nešto o sistemu taj da se dizajnira, jer time dizajneri [29]:

a) nauče kako da iskoriste ono što već znaju;
b) nauče kako da riješe ono što ne znaju i
c) nauče kako da nauče ono što im je potrebno.

Iz prednjeg proizlazi da provođenje procesa dizajniranja zahtijeva primjenu naučnih principa u kreiranju organizacionih sistema. Pri tome je u uspostavljanju odnosa sistema sa njegovim dijelovima bitno upoznavanje načina međusobnog uticaja aktivnosti elemenata sistema, odnosno identifikovanje relacija u sistemu. U okviru procesa dizajniranja, konačno, moguće je identifikovati parametre kao što su: elementi okoline sistema, vektore ulaza i izlaza, funkciju ciljeva, operator transformacije sistema (procesni model), karakteristike sistema i vektor stanja. Definisanje ovih parametara odgovarajućim dizajnerskim procesom obezbjeđuje dovoljnu količinu podataka o sistemu za njegovu fizičku realizaciju i funkcionisanje
tokom životnog vijeka.