Sistem za kočenje vozil – Radna kočnica

UVOD

Sistem za kočenje je jedna neophodna stvar u konstrukciji svakog motornog vozila. To je dio donjeg postroja koji služi za usporavanje, prema potrebi do zaustavljanja, vozila u pokretu i za obezbjeđivanje od neželjenog pomjeranja zaustavljenog – parkiranog vozila.

Da bi se vozilo zaustavilo na njega se ugrađuju kočioni sistemi koji se dijele na:

– radnu kočnicu

– pomoćnu kočnicu

– parkirnu kočnicu

– dopunsku kočnicu

Vozač rukom ili nogom djeluje na komandu i na taj način se realizuje kočenje. Aktiviranjem sistema za kočenje nastaje trenje između pokretnih i nepokretnih elemenata kočnice. Kinetička energija vozila se pretvara u toplotnu energiju, koja se oslobađa zbog radne sile trenja nepokretnih i pokretnih elementa izvrsnog mehanizma kočnice. Ostvareni moment kočenja zavisi od angažovanog momenta sile prijanjanja između pneumatika i podloge. Angažovana vrijednost sile prijanjanja zavisi od stanja pneumatika, karakteristike podloge, vlažnosti podloge, brzine kretanja i drugo…

Efikasan sistem za kočenje treba da:

– zaustavi vozilo na najkraćem mogućem putu

– pri kočenju, treba da održi stabilnu putanju vozila

– održava jednako efikasno kočenje i pri dugotrajnom intezivnom kočenju

– pouzdano zadrži vozilo na parkirano na uzbrdici

2.0 Sistem za kočenje

Osnovni uslov koji, u odnosu na bezbjednost saobraćaja, treba da ispuni svaki kočioni sistem jeste da uz maksimalnu moguću efikasnost ne ugrozi stabilnost kretanja i upravljivost vozila pri kočenju. Ovo će biti ostvareno samo u slučaju kada se pri kočenju ne ugrozi osnovna funkcija točka – njegovo kotrljanje po podlozi. Ako se koči točak koji se kreće po podlozi, tada se između točka i podloge pojavljuje kočiona sila čiji je pravac suprotan pravcu kretanja točka. Kočiona sila FK, sila otpora zraka i otpora kotrljanja (kretanje po ravnom putu) omogućavaju zaustavljanje vozila pri kočenju. Ako je FK = 0 zaustavljanje vozila se dešava pod dejstvom sila otpora zraka i otpora kotrljanja čiji je efekat neznatan.
Efikasnost kočenja se izražava preko tzv. kočnog koeficijenta Kr, koji predstavlja procentualni odnos ukupne sile kočenja „∑Fk“ prema težini vozila „Mu x g“ gdje je Mu -ukupna masa vozila, g – ubrzanje zemljine teže.

Pri upotrebi radne i pomoćne kočnice razlika sile kočenja na točkovima iste osovine ne smije biti veća od 30%, pri čemu se za osnovu izračunavanja uzima procenat od veće sile.
Parkirna kočnica motornog vozila, odnosno priključnog vozila kad je ono odvojeno od vučnog vozila, mora obezbjediti kočenje kočnim koeficijentom od 15%.