Specijalne misije

STALNA I AD HOC DIPLOMATIJA

Diplomatija je svakako jedan od veoma bitnih faktora spoljnje politike svake države. U savremenom društvu u kome živimo nužno je da naglasimo da u početnoj fazi nastanka diplomatije nisu bila poznata niti definisana medjunarodno-pravna pravila o tome šta se sme, šta su dozvoljena a šta nedozvoljena sredstva i metode u diplomatskim aktivnostima. Prirodna posledica razvoja države, unapredjenja medjunarodnih odnosa, nastanak i širenje delatnosti medjunarodnih organizacija, razvoj nauke, tenike i tehnologije u svim sferama ljudskog delovanja, je da diplomatija od pretežno simbolične i reprezentativne uloge kakvu je imala u prošlosti poprima potpuno nove kvalitativne sadržaje i oblike ispoljavanja i postaje značajan faktor unapredjenja odnosa medju državama čije aktivnosti su usmerene na očuvanje mira i uspostavljnje prijateljskih i ravnopravnih odnosa medju državama. Sa druge strane, mora se istaći i činjenica da se diplomatija koju danas poznajemo nije oslobodila aktivnosti kao što su obaveštajni, propagandno-subverzivni rad, politika ucene, pretnje i pritisaka zbog čega su i u savremenoj medjunarodnoj zajednici mnogi narodi i države postale žrtve štetnih aktivnosti obaveštajnih službi i nekih diplomatskih predstavnika.
Pečat savremenom razvoju diplomatije i diplomatskog prava daje Bečki kongres 1815 godine koji u Aneksu D donosi Pravilnik o klasama i rangu diplomatskih predstavnika i postavlja temelj biletaralnoj diplomatiji. Razvoju savremene diplomatije i konačnoj kodifikaciji doprinos daje Bečka konvencija o diplomatskim odnosima iz 1961 godine, Bečka konvencija o konzularnim odnosima iz 1963 godine, Konvencija o specijalnim misijama iz 1969. Godine, Konvencija o sprečavanju i kažnjavanju krivičnih dela protiv lica pod medjunarodnom zaštitom uključujući i diplpmate od 1973. Godine, Bečka konvencija o predstavljnju države u njenim odnosima sa medjunarodnim organizacijama univerzalnog karaktera iz 1975 godine. Sa sigurnošću možemo tvrditi da i pored toga što postoji otvoren prostor za dalji progresivan razvoj i kodifikaciju nastalu običajnim pravom, ovih pet pomenutih konvencija uredjuju gotovo sva bitna pitanja koja su u diplomatiji bila nerešena i otvorena.
Ukoliko je kriterijum za podelu diplomatije vremenski period u kome se spoljno politička aktivnost obavlja diplomatija se deli na:
 stalnu i
 ad hoc diplomatiju.
Stalna diplomatija podrazumeva otvaranje i funkcionisanje stalnih diplomatskih misija država članica u okviru UN i drugih međunarodnih organizacij, odnosno diplomatsko konzularnih predstavništava u državi prijema. Stalne diplomatske misije i akreditovana diplomatsko konzularna predstavništva su osnov organizacije stalne diplomatske službe. Za razliku od stalne diplomatije koja je proizvod savremenog sveta ad hoc diplomatija stara je gotovo koliko i civilizacija. Neki autori tvrde da je nastala još u plemenskom dobu kada su vođe plemena shvatili da je korisnije da saslušaju poruku susednog plemena nego da donosioca poruke ubiju i pojedu.
POJAM I NASTANAK SPECIJALNIH MISIJIJA

Pored stalnih oblika misija kakve su diplomatske misije država u bilateralnim odnosima ili stalne misije država pri međunarpdnim organizacijama, veliki značaj u diplomatskim odnosima između država i između država i međunarodnih organizacija imaju i oblici takozvane ad hoc diplomatije, misije privremenog karaktera ili specijalne ili privremene misije.
U najstariji vid diplomatskog komuniciranja u biletaralnim odnosima među državama spadaju specijalne ili privremene misije. One se mogu smatrati pretečama stalnim diplomatskim misijama ali I specijalnim misijama koje se u savremenom društvu ne ograničavaju samo na biletaralne odnose u međudržavnoj komnunikaciji.
Istorijski posmatrano i pre nove ere stari narodi poput Kineza, Grka, Rimljana, Egipćana, Persijanaca i Asiraca koristili su ovu ustanovu. U tom periodu specijalna misija je imala zadatak da rešava najaktuelnija pitanja između naroda ili država, problematiku objave rata, zaključenja mira, sklapanje ugovora o savezu, o trgovini, pomorstvu, granicama.
Modernu epohu karakteriše novi tip diplomatije i to zahvaljujući slanju specijalnih delegacija- misija sa stalnim sedištem u pojedinim zemljama koje dobijaju akreditaciju kod međunarodnih organizacija i komisija sa specijalnim zadacima koje su privremenog karaktera- njihova delatnost na teritoriji drugih država traje od nekoliko dana do nekoliko meseci. Obzirom da se specijalne misije formiraju u cilju realizacije određenog zadatka u tačno određenom ograničenom vremenskom intervalu ad hoc diplomatija je u praksi izuzetno efikasna I svrsishodna diplomatska aktivnost.i