Vizantijska umjetnost

 
UVOD:

Vizantijska umetnost obuhvata umetnost koja je nastajala i razvijala se na prostoru Istočnog rimskog carstva (Vizantije) od V veka do pada Carigrada pod Osmanlije 1453. godine i potpunog sloma Vizantije. Njeno delovanje nije bilo samo ograničeno na prostor Vizantije, već i na prostore država koje su bile pod njenim direktnim uticajem (Srpske oblasti, Bugarska, Ruske države, Mletačka republika, Napuljska kraljevina).

Zbog geografskog položaja na granici zapada i istoka,vizantijska umetnost je bila predodređena da sjedini elemente grčko-rimske i istočnjačke umetnosti. Centar Vizantijske umetnosti bio je Carigrad, u kome su istočnjačke i grčko-rimske tradicije prožete hrišćanskom idejom po kojoj je car predstavnik Boga na zemlji. Umetnost je trebalo da materijalizuje božanske zakone, jedan apsolutni poredak božanskog porjekla. Invencija umjetnika bila je ograničena, on je bio dužan da slijedi prototip u kome je sve tjelesno i čulno bilo potisunuto u korist duhovnogu korist ideje o apsolutu.

Razvojne etape Vizantijske umetnosti bile su obilježene periodima uspona i opadanja. Poslije najezdi varvarskih plemena, koja su prijetila na svim granicama, u haotičnim vremenima seobe naroda, Justinijanova vlada u VI vijeku obilježava prvi cvijetni period vizantijske umjetnosti.

1. ISTORIJA I GLAVNE KARAKTERISTIKE
Pošto se razvijala tokom srednjeg veka, njenu osnovnu crtu da je religiozni pogled na svet. Karakterišu je blistave boje i snaga linija, bez individualnosti i perspektive, sa spljoštenom formom. Za ukrašavanje građevina korišćene su freske i mozaici koji su pokrivali zidove, podove, svodove i kupole spajajući u potpunosti arhitektonski sa likovnim izražajem. Umesto velikih vajarskih dela Antike, vizantijsku umetnost karakterišu mali reljefi rađeni u slonovači.

U antičkom svetu versko poštovanje božanstava izražavalo se u prvom redu statuom- kultnom statuom od kamena koja se postavljala u hram. Prema njoj su se izrađivale i male kultne statuice u bronzi ili i terakoti koje su se postavljle i u niše u sobama. Kada se u kasnoj Antici razvijala jedna složenija predstava o božanstvu statua je postepeno iz plitkog reljefa prelazila u sliku. Hrišćanstvo je pod uticajem druge Božije zapovesti protivilo se predstavljanju Boga- fanatični Epifimije je razderao sveti lik naslikan na jednoj zavesi izražavajući time svoje protivljenje onome što je smatrao za idolopoklonstvo. Ovde je interesantno i to što je ikona u početku bila slika i nije napravljena na drvetu što znači da se ikona u početku nije vezivala za neki materijal i tehniku. Ona je ipak bila prenosna a to da se ikonom smatra slika koja je izrađena na drvetu i prenosna je jeste otuda što se verovatno, usled velikog broja ovakvih radova koji su tako izrađeni pojavljuje.