Carine i uvozni režim

UVOD

Carine i carinski sistem odredjene države je od odgromnog značaja za razvoj i zaštitu domaće privrede.Bez modernih carina i carinskog sistema ne može se ostvariti ni privredni prosperitet zemlje,a niti njeno uključivanje u medjunarodne tokove.Carina je snažan izvor budžetskih prihoda države.Carina i carinski sistem moraju da se stalno mjenjaju,dopunjuju i usavršavaju, sve u cilju da carina bude ekonomski faktor zaštite i razvoja domaće privrede.Na tom planu, država ne može imati samo autonomna rjesenja,nacionalna rješenja,već se u carinski sistem moraju inkorporirati i savremena medjunarodna rješenja prije svega,predvidjena kod niza razvijenih država, kao i rješenja koja postoje u medjunarodnim organizacijama, prije svega u Svjetskoj trgovinskoj organizaciji.To je uslov,bez kojeg se ne može razvijati domaća privreda, niti uključivati ista u medjunarodne privredne tokove.
Carina ima posebnu ulogu i pri premošćavanju carinskih i vancarinskih barijera koje postoje, posebno kod niza ekonomskih integracija, pa i carinska unija.U tim slučajevima, moraju se tražiti odgovarajuća pravna i ekonomska rješenja kako bi robe i proizvodi iz zemalja  koje se nalaze izvan takvih regionalnih ekonomskih integracija mogle da dopru i na tržištu (na primer, putem zaključivanja posebnih ugovora o carinskim preferencijama i drugih ugovora kojima bi se unapredila robna razmjena izmedju zemalja ekonomske integracije i zemalja koje se nalaze izvan tih integracija). Primer za to je  Evropska unija (EU) i privredna saradnja zemalja izvan EU sa ovom integracijom,gdje se putem opšte šeme preferencijala nastoji unaprediti privredna saradnja EU sa odredjenim zemljama.

 1. CARINA

Pojam carina pominje se u 13 veku, potice od reci “car”, a oznacavala je prihode koji su pripadali caru bez obzira na izvore tih prihoda i zvale su se “careve dažbine”. Rec carina srece se još pre naše ere. Znana je bila i starim Rimljanima, koji su u granicnim oblastima osnivali carinske stanice, gde su naplacivali sve dažbine za robu (carine, takse, saobracajni porez itd).
U italianskom jeziku opšte prihvacen termin za carinu je “dogana”, u španskom i portugalskom “aduana”a u francuskom jeziku “douane”. U SAD, Velikoj Britaniji i drugim zemljama engleskog govornog podrucja za carinu se upotrebljava izraz “customs”, u nemackoj “zoll” a u turskom jeziku “gumruk”.
Carine u srednjem veku zavode feudalci, kneževi, manastiri, crkve i dr. Tada je carina imala samo fiskalni karakter.
U istoriji balkanskih naroda poznato je, da je naplacivana carina i da je imala razlicite nazive: “tridesetica”, “duana”, “mitnica”, “harmica”, “dumruk” i dr.
Za vreme vladavine Turske, u Srbiji i Bosni i Hercegovini isto je se naplacivala carina. Tamo je se carina nazivala “dumruk”, naziv koji je preuzet od Turaka.
Poceci carinske službe u Srbiji datiraju od maja meseca 1804. godine, kada je Karadorde Petrovic na Ostružnici kod Beograda ustanovio carinarnicu (dumrukanu) sa skelom. Prihod od ove carinarnice isao je komandantu topciderske vojske koji ga je koristio za placanje vojnih potreba obezbedivanih iz Srema.
U septembru 1805. godine otvaraju se novi carinski prelazi: zabreški, šabacki i mitrovacki, a u decembru iste godine poslati su carinici na nove prelaze dunavske i moravske. Znaci, carina kao instrument naplate za uvoz, izvoz i prevoz robe poznata je još od osnivanja države i sa njom je u neraskidivoj vezi do današneg dana. Znacaj carina sa fiskalnog aspekta narocito je bio izražen u srednjem veku. Svoj današnji oblik pocinje dobijati krajem 18 veka i to pod uticajem merkantilizma. Danas carine mnogo više služe za ostvarivanje ekonomsko – politickih ciljeva nego cisto fiskalnih ciljeva.
Carine su jedan od osnovnih javno-pravnih oblika prihoda. Predstavljaju jedan od najznacajnijih intrumenata u domenu spoljno-trgovinske polike, i spada u posredne poreze.
Znacenje pojma carina se vremenom menjalo. Tokom istorije, pod ovim pojmom su se podrazumevala placanja radi prelaza robe preko nekog puta, mosta ili reke. Danas se pojam carina uglavnom koristi za placanja pri kretanju roba preko državne granice (uvoz, izvoz, tranzit).