Finansijska kriza u Grčkoj – Uzroci i posledice

Finansijska kriza u Grčkoj – Uzroci i posledice

1.    UVOD

Grčka finansijska kriza desila se spontano. Na desetine hiljada nezadovoljnih radnika započelo jedemonstracije zbog vladinih mjera štednje sprovedenih u cilju regulisanja rastućeg deficita idugova Grčke. Rast javnog duga predstavljao je najveći problem u Grčkoj u posljednjih nekolikogodina. Bilo je jasno da je potrebno izvršiti radikalne ekonomske reforme, i da joj u tome treba pomoć Evropske Unije. Mjerama koje je Vlada htjela da sprovede trebalo je smanjiti javni dug sagotovo 13 na blizu 9 odsto nacionalnog bruto proizvoda. Grčka finansijska kriza počela jenaizgled tako što su dugovi Grčke naprasno porasli na oko 404 milijardi dolara, ili 113 odsto bruto nacionalnog proizvoda zemlje. Tek poslije određenog vremena vidjelo se da je kriza ozbiljnai to iz više razloga. Prvo, kredibilnost Grčke je naglo opala. Događaji koji su se desili smanjili su povjerenje u tu zemlju, što je uticalo na strane investitore.

2.    HISTORIJAT FINANSIJSKE KRIZE

Grčka finansijska kriza javila se prošle jeseni nakon izbora, kada je pobjednik na izborima JorgosPapandreu preuzeo vlast i saznao da u budžetskoj rezervi nema novca. Vlada Grčke je 2001. Uz pomoć lažnog knjigovodstva vršila prikrivanje deficita, kako ne bi došlo do diskvalifikovacije zaučešće u zajedničkoj moneti i ulazak u evrozonu EU. Evropskim ugovorima je budžetski deficit bio maksimiran na 3%, a javni dug na 60% bruto nacionalnog dohotka. Iako su ove granice mnogi kršili, najveći skandal je izbio nakon otkrića da je Grčki budžetski deficit u 2009. došao do12,7%, a da je prognoza javnog duga u 2010. do 125% BND-a. Nakon tog saznanja, Grčka je bila primorana da izvrši emitovanje novih obveznica i daudvostruči visinu interesne stope. Na taj način će se još više otežati Grčkoj da otplaćuje dug. Nasastanku EU odlučeno je da se pruži pomoć Grčkoj putem javnih sredstava, kao što se učiniloranije bankama koje je zahvatila ekonomska kriza.Grčka je primorana da smanji javne troškove, što znači otpuštanje državnih službenika,smanjenje plata, odlaganje penzionisanja, štednja na zdravstvenoj zaštiti, povećanje poreza, a uzto i povećanje broja nezaposlenih sa sadašnjih 9,6% na oko 16% – i sve to sa ciljem da se deficit budžeta smanji na 8,7%. Finansijska kriza u Grčkoj može omogućiti da EU po prvi put u praksisprovede svoje ugovorne instrumente u odnosu na nadgledanje budžetske i ekonomske politike.Interesne stope se mogu povećavati zbog rizika, ali rizika ne smije da bude. Kod finansijskih malverzacija Grčke vlade koje su prouzrokovale ovu krizu nije bilo takvog nadzora. Nedavno jestatistička agencija EU „Eurostat“ objavila da je 2001. godine banka Goldman Saks u tajnostipomogla desničarsku vladu Grčke da ispuni kriterijume za članstvo EU, pomoću komplikovanedevizne zamjene, čime se maskirala visina javnog deficita i državnog duga. Pripadanje EU je pružalo sigurnost, što je još više doprinosilo neodgovornosti nekompetentnih političkih vođa.Smatra se da je glavni krivac za nastanak krize uvođenje evra. Za Grčku bi tradicionalni izlaz bioda napusti evro i vrati se devalviranoj drahmi kako bi se smanjio uvoz i podstakao izvoz. Na tajnačin teret neophodnih žrtvovanja ne bi pao samo na radničku klasu. Međutim, tu bi se izgubilakorist EU, najviše Njemačke, koja će Grčkoj nametnuti mjere u korist Njemačke izvozneekonomije.