Grad kao fenomen u urbanoj sociologiji

Grad se bitno menjao kroz istoriju pa se stoga teško može dati njegova jedinstvene definicija. On se ipak može odrediti kao gusto naseljeno mesto društveno heterogenih individua, od kojih se ogromna većina bavi nepoljoprivrednim delatnostima. Drugim rečima, grad je podeljen na celine stanovništva, aktivnosti i institucija koncentrisanih na istom i definisanom prostoru.
U savremenim velikim gradovima ljudi se lično ne poznaju, kao što je to karakteristično za grupu suseda ili malu lokalnu zajednicu. Prema urbanim pesimistima grad, a naročito velegrad, uvek je politički prostor, tі. pogodno mesto za koncentraciju vlasti, za prevlast birokratije i militarizma. Velegrad je za njih veštačka tvorevina obeležena “proždrljivim gigantizmom”, ugrožava prirodu, žarište je socijalno devijantnih pojava, segrega- cije i svekolikog otuđenja. Na drugoj strani, urbani optimisti ističu da je grad najveće dostignuće čovečanstva, mesto iz kojeg zrači civilizacija, kultura, mesto istorijske inicijative, revolucije, demokratije, proizvodnje znanja, informacija, slobode, različitosti, urbaniteta, multikulturne i multietničke koegzistecije, kosmopolitizma i tome slično. Istina je, kao što obično biva, negde u sredini. Uprkos brojnim problemima koji prate gradski život, privlačnost gradova i dalje raste. To je zato što gradski život znači koncentraciju i raznovrsnost, koegzistenciju ljudi različitog porekla i načina života, distancu i prisnost, probleme i mogućnosti.
Činjenica da je početkom trećeg milenijuma čovečanstvo prvi put u svojoj istoriji postalo pretežno urbano, odnosno da broj gradskog stanovništva već prevazilazi broj seoskog i da će se taj trend nastaviti, posebno ukazuje na značaj proučavanja urbanog fenomena i urbanizacije od tradicionalnog do modernog evropskog društva i grada.
Reč ” Urbanitet” je pojam potekao od latinske reči ” Urbanitas”, ”Život u Rimu”, a potomširenjem značenja, počeo da označava moralni kvalitet onoga ko pripada gradu. G.F.F.Hegel je smatrao da je urbanitet ”najplemenitije gradsko ponašanje obrazovanih ljudi”, koje se ispoljava u tome što ”ličnosti nastupaju kao ličnosti”, što se ” i pored sve odlučnosti izražavanja priznaje da je i drugi razumna i misaona ličnost.