Gradsko zelenilo

 1.0 Gradsko zelenilo

Gradsko zelenilo ima posebnu ekološku funkciju u gradu jer ublažava klimatske ekstreme, pospešuje provetravanje naselja, štiti od buke, preterane insolacije i vetrova, pročišćava vazduh i apsorbuje prašinu i štetne gasove….
Glavne funkcije gradskog zelenila su: ekološke, sanitarne, higijenske, rekreativne, estetske. Obavezno svojstvo zelenila je ravnomernost i neprekidnost.
Osnovni elementi gradskog zelenila su: parkovi, bašte, ozelenjavanje teritorije u stambenim i industrijskim zonama, bulevari i zaštitne zone zelenila.
Ozelenjavanje grada zavisi od uzajamnog odnosa sa njegovim okruženjem,  a posebno sa slobodnim prigradskim šumskim prostorima i zelenila u njemu.
U prigratskoj zoni se izdvajaju park-šume, koje kao svojevrstan zeleni prsten ima posebnu ulogu u zaštiti prirode grada. Njegova veličina zavisi od profila grada i uslova i kreće se od 5 do 20 km.
Gradsko zelenilo poboljšava mikroklimu gradske teritorije, stvara povoljne uslove za odmor na otvorenom vazduhu, štiti zemljište, zgrade i trotoare od pregrejavanja.
U senci drveća je u vrelom danu temperatura niža za 7 do 8 stepeni nego na otvorenom. Ako je u letnjem danu temperatura vazduha ulice iznad 30 stepeni, u parku nije više od 22-24 stepeni Celzjusa.
Drveće sa širokim krošnjama i žbunjem posadjeno duž trotoara poboljšava mikroklimu ulice. Mnoge biljke izlučuju fitocide. Neke od njih imaju baktericidna svojstva i u manjoj količini bakterije u vazduhu.
Stvarači fitocida su: beli bagrem, breza, zimzeleni crveni hrast, jela i topola. Zeleno lišće, ukrasne cvetnice, njihovi mirisi, senke, umirujući šum lišća kod čoveka stvara osećaj mira i snižava napetost i poboljšava raspoloženje.
Zelenilo ima značajnu ulogu za prečišćavanje vazduha. Drvo srednje veličine za 24h oslobadja kiseonik koji je potreban za disanje tri čoveka. Travnjak upija prašinu koju nosi vetar. Pravilno i redovno održavani travnjak proizvodi fitocide koji imaju antibakterijsko dejstvo.
U toplom letnjem danu iznad zagrejanog asfalta i limenih krovova se obrazuju uzlazni tokovi vazduha, koji podižu sitne čestice prašine koje se dugo zadržavaju u vazduhu. Prašina koja se upumpava silaznim strujama ostaje na lišću. Jedan hektar četinarskog drveća zadržava godišnje oko 40 t prašine, a lišćara oko 100 t. Zeleni zasadi čiste vazduh od industrijskih i izduvnih gasova.
Rastinje koje upija aromatične ugljovodonike se preporučuje za uzgoj u gradovima i industrijskim centrima.Zeleni zasadi ne poboljšavaju samo mikroklimu već menjaju toplotni režim, prečišćavaju vazduh kiseonikom, ubijaju patogeni mikroorganizme i imaju povoljno psihogeno dejstvo na stanovništvo gradova.

 
1.1. Zaštitna uloga zelenila

Zelenilo ima veliku ekološku-zaštitnu ulogu jer štiti naselje od vetra i svi ekstremnih pojava i zagađivanja svih vrsta. Zelenilo ima i protiv požarni značaj. Koristi se i za navodnjavanje zemljišta koje iskazuje niz nepovoljnosti.
Pokretni pesak se učvršćuje zelenim zasadima, dok se vodoplavne i površine sa visokim nivoom podzemnih voda meliorišu istom vrstom zemljišta. Vetro zaštitna uloga zelenila podrazumeva činjenicu da je zelenilo elastičnije od građevina, pa samim tim bezbolnje prima udare vetra na sebe. Drveće ne štiti samo do visine dokle je ono uzraslo, nego jos 10-tak m više, a uticaj i nekoliko puta viši iznad vetro zaštitnog pojasa. Drveće visoko 30-35m ako je u pojasu širokom 40m može da potpuno zaštiti od vetra sledećih 350 m rastojanja. Najbolje od vetra štite mešoviti sastojci drveća, grmlja, žbunja i travnjaka, različite, ali ne manje širine od 50m.