Makroekonomija

I.    Uvod- Makroekonomija

Pojavom djela “Opšta teorija zaposlenosti, kamate i novca”, od autora J.M.Keynesa u 1936 godini, ekonomija je doživjela jedan veoma značajan preokret.  Do tada, ona se bavila samo mikroekonomskim problemima, a zvanu “Keynesijansku revoluciju” inspirisala je Velika kriza(ili Velika depresija) koja se desila u 1929, trajući do 1933 godine.  Počevši u Sjedinjenim Državama sa padom berze, ova kriza eventualno rezultovala je drastičnim padom proizvodnje roba i usluga, i dramatičnim rastom nezaposlenosti, te akutnom deflacijom.
Velika ekonomska kriza (zahvatila od 1929 sve zapadne zemlje i dostigla vrhunac 1932.) je započela slomom Njujorške berze (pad vrijednosti dionica od 29-51%) i brzo se prenijela na finansijski, trgovački i proizvodni sektor (bankarska kriza je bila naročito razorna, samo u SAD je oko 9.000 banaka bankrotiralo).  Došlo je do naglog pada industrijske  proizvodnje (u 1932. proizvodnja je pala na 61,5% u odnosu na 1928.), 50 miliona ljudi je ostalo bez posla (stopa nezaposlenosti je u 1932. iznosila od 32 % u SAD do čak 48 % u Njemačkoj), industrijski kapaciteti su vrtoglavo padali do 30 % iskorištenosti, dok se GDP gotovo prepolovio.
Insiprisan ovom očevidnom pojavom, Keynes je odlučio da napravi “zlatni četverokut”, ili osmisli četiri glavna makroekonomska cilja, koja su: gospodarski rast, stabilnost cijena, puna zaposlenost i pozitivni vanjsko-trgovinski bilansi. Imajući ovo u vidu, ova ekonomska nauka se od tada pa sve do danas, za razliku od mikroekonomije, bavi cjelokupnim gospodarstvom nekog područja, proučavajući međusobne odnose ukupne (agregatne) proizvodnje, prihoda, zaposlenosti, cijena i drugih varijabli, a kada govorimo o cijenama, ne govorimo o cijenama pojedinog proizvoda ili usluge, nego o cijenama cjeline, i o opštem nivou cijena.

Analiza nekih tačaka makroekonomije, pokazat će I njene glavne ciljeve, koji su:

•     Maksimalan rast proizvodnje
•     Ostvarenje pune zaposlenosti
•     Stabilne cijene i
•     Ravnoteža uvoza I izvoza proizvoda

II.    MAKROEKONOMSKI BILANSI I MJERENJE OBIMA NACIONALNE PROIZVODNJE

Svaka zajednica, kao jedna cjelina, ima odredjenu količinu materijalnih dobara I usluga, koje ona ostvari u toku jednog odredjenog vremenskog perioda.  Ovim procesom, stvara se obim proizvodnje te zajednice, a on može da se iskazuije preko različitih pokazatelja.  Tako razlikujemo tri veličine koje mogu da nam pomognu pri mjerenju uspješnosti I efikasnosti proizvodnje u odredjenoj zajednici, tj. Bruto društveni proizvod, bruto domaći proizvod I nacionalni dohodak.

5.1 Pojam I značaj bruto društvenog proizvoda
Najsveobuhvatnija mjera ukupne proizvodnje dobara i usluga nekog društva je bruto društveni proizvod ili BDP.  Ovaj proizvod definisan je isključivo za odredjenu geografsku oblast I odredjeno vrijeme, I njime možemo da mjerimo obim jedne oblasti, grada, države, ili čak sklopa država kao što su SAD. Ovaj proizvod mjeri životni standard, pokazije nam kako ne postoji ravnomjerna raspodjela BDP-a, I da su najbogatije zemlje, uglavnom najproduktivnije.  Ovim rečeno, postoji nekoliko načina definisanja ovog proizvoda.