Mašine i aparati za rad sa čvrstim materijama i presovanje

Uvod

Sastavni dio svake tehnologije su tehnološke operacije. Prilikom obavljanja tehnoloških operacija mijenjaju se fizičke ili hemijske osobine materijala. Tehnološkim operacijama prerađuju se sirovine i poluproizvodi u polugotove ili finalne proizvode. Kompletna tehnologija mijenja fizičke ili hemijske osobine od sirovine do finalnog proizvoda.

Promjene fizičkih ili hemijskih osobina tokom tehnoloških operacija mogu biti posledica sledećih dejstava:

•     Mehaničkih,
•     Toplotnih,
•     Difuzionih
•     Hemijskih i
•     Bioloških.

Veoma često  je u pitanju neka kombinacija ovih dejstava. Tehnološke operacije obavljaju se u tehnološkim aparatima i uređajima.

Postoji veliki broj vrsta osnovnih mehaničkih operacija: sitnjenje (drobljenje, mljevenje), klasifikacija (sortiranje), doziranje, peletiranje, briketiranje, mešenje, prosejavanje, transport, itd.

Posebna grupa mehaničkih operacija su hidromehaničke operacije: transport tečnosti i gasova, miješanje tečnosti ili gasova, taloženje, filtriranje, centrifugiranje, hidrodinamičko razdvajanje komponenti, otprašivanje (aspirarcija), ciklonsko odvajanje itd.

Mehaničke operacije se karakterišu mehaničkim uticajem na materijal pri čemu se mogu mijenjati različite fizičke osobine.

U daljem dijelu rada biće objašnjen uticaj mašina i aparata za rad sa čvrstim materijalom i presovanje, u dijelu prehrambene industrije

1.    Transport čvrste materije

Pri prenošenju čvrste materije presudnu ulogu ima njen oblik. Vrsta transportera (prenosnika) bira se prema obliku i veličini materije. Na izbor transportera znatno utiče količina koju treba prenijeti, kao i pravac kretanja. U većini slučajeva transporter ne smije da mijenja (sitni) materijal koji prenosi.

Da bi se neka materija prenijela, potrebno je da se obavi izvestan rad. Rad koji se upotrijebi za prenošenje troši se na savlađivanje inercije tijela i na savlađivanje trenja (0 ležišta i vazduh). Ako se tijelo pri prenošenju diže, onda se rad troši  na dizanje. Pri horizontalnom i vertikalnom prenosu rad se troši na savlađivanje inercije tijela sve dok ono ne dobije istu brzinu koju ima i transporter. Do trenja može da dođe i zbog toga što se kod nekih transportera materijal vuče, te se tako tare o podlogu, do trenja dolazi uvijek u ležištima samog transportera ili u drugim njegovim djelovima. Jasno je da je prvi slučaj trenja o podlogu najpovoljniji, jer zahtijeva veću snagu, to jest, veći rad, zbog čega je i ovako transportovanje i skuplje. Zato se, đe god je to moguće i đe je ovo ekonomično, trenje klizanja zamjenjuje trenjem kotrljanja u mašinskim djelovima, što uveliko pojeftinjuje prenos. Zavisno od uslova rada i prirode materijala koji se prenosi, izrađuju se razne vrste transportera. Prenosna sredstvamogu da se podijele u naredne grupe:

•    Trakasti transporteri
•    Lančasti transporteri
•    Pužasti transporteri
•    Pneumatički transporteri
•    Hidraulički transporteri

 
    Trakasti transporteri

Transporteri sa trakom opšte namjene prenose materijal ili komadnu robu na horizontalnim ili malo nagnutim trakama koje su ujedno nosivi i vučni djelovi transportera. Izvode se kao stacionarni, prenosivi ili prevozni. Trakasti transporteri imaju široku i raznovrsnu primjenu u rudnicima, metalurškoj i hemijskoj industriji, na građevnim i zemljanim gradilištima, u prehrambenoj industriji, poljoprivredi, skladištima i prometu gdje dolazi u obzir i prenošenje komadne robe kao što su vreće, sanduci, paketi i slično.

U industriji se upotrebljavaju i kao radna podloga. Trakasti transporteri služe za male protoke masa i kratke udaljenosti, te za velike protoke (40000 t/h ) i velike daljine prenosa ( 100 km). Dugi su do 500 m, ređe do 5 000 m i više.