Oprema za vršenje uviđaja

Uviđaj

Uviđaj je istražna radnja koja se, prema Zakonu o krivičnom postupku, preuzima kada je za utvrđivanje ili razjašnjavanje kakve važne činjenice u krivičnom postupku potrebno neposredno opažanje.

Zakonski tekst, Zakon o krivičnom postupku:
Član 110. – Uviđaj preduzima sud kada je za utvrđivanje ili razjašnjenje kakve važne činjenice u postupku potrebno neposredno opažanje.
Član 112. Stav 1. – Organ koji obavlja uviđaj ili rekonstrukciju može zatražiti pomoć stručnog lica kriminalističko – tehničke, saobraćajne ili druge struke, koje će, po potrebi, preduzeti i pronalaženje, obezbeđivanje ili opisivanje tragova, izvršiti potrebna merenja i snimanja, sačiniti skice ili prikupiti druge podatke.
Član 112. Stav 2. – Na uviđaj ili rekonstrukciju može se pozvati i veštak ako bi njegovo prisustvo bilo od koristi za davanje nalaza i mišljenja.
Uviđaj je zapravo skup svih mera i radnji, a prvenstveno kriminalističkih, koje članovi uviđajne ekipe preduzimaju, a u skladu sa pravilima kriminalističke tehnike i taktike, u cilju rasvetljavanja krivičnog dela.
Predmet uviđaja mogu biti:

1. Mesto krivičnog dela,
2. Lica,
3. Leševi,
4. Stvari, i
5. Životinje.

S obzirom na vreme vršenja, uviđaj se može vršiti:

1. Pre pokretanja krivičnog postupka,
2. U toku istrage, i
3. Na glavnom pretresu.

Uviđaj ima kriminalističko – operativni karakter, zato što se najveći broj uviđaja vrši povodom krivičnih dela čiji je izvršilac nepoznat, pa ga je potrbno uz primenu odgovarajućih kriminalističkih metoda, otkriti. Da bi se nepoznati izvršilac otkrio, potrebno je na mestu događaja pronaći, obeležiti i sačuvati od uništenja predmete i tragove koji su u vezi sa izvršenim krivičnim delom.
Svrha uviđaja, između ostalog, je: (sledeći navodi su preuzeti)

• Da se utvrdi da li konkretan događaj predstavlja krivično delo za koje se goni po službenoj dužnosti ili ne;
• Da se utvrde bitni elementi krivičnog dela, mesto, vreme, način, sredstva izvršenja, motiv i dr.;
• Da se utvrde indicije na osnovu kojih će se identifikovati i pronaći izvršilac, ukoliko je nepoznat, i eventualni saučesnici;
• Da se otkriju, obezbede, fiksiraju i protumače svi tragovi koji se nađu na mestu događaja, kao i predmeti, u cilju prikupljanja materijalnih dokaza za uspešno vođenje krivičnog postupka, ili posredno ličnih dokaza;
• Da se utvrdi identitet žrtve, visina i značaj posledice po oštećenog, eventualni doprinos žrtve krivičnom delu (viktimološki faktor) , da li je u pitanju fingiranje krivičnog dela;
• Da se provere već prikupljeni dokazi u krivičnom postupku;
• Da se obezbede kvalitetni polazni podaci, odnosno materijali za naknadna kriminalističko – tehnička, saobraćajno – tehnička, medicinska i druga veštačenja.

Na uviđaj, nakon saznavanja za krivično delo, izlazi uviđajna ekipa, koja može, a ne mora biti predvođena istražnim sudijom (u zavisnosti od težine krivičnog dela, odnosno od dužine kazne zatvora propisane za odnosno krivično delo) , ali koja u svom sastavu mora imati ovlašćena službena lica, pripadnike kriminalističke policije i kriminalističkog tehničara.
Učesnici u vršenju uviđaja se moraju pridržavati nekih kriminalističkih pravila. Od izuzetne su važnosti sledeća pravila: (sledeći navodi su preuzeti)

• Brzina,
• Metodičnost,
• Temeljitost,
• Objektivnost,
• Jedinstvenost rukovođenja, i druga.

Uviđaj se deli na dve faze:

1. Statičku, i
2. Dinamičku.

U statičkoj fazi se mesto događaja detaljno pregleda, pronalaze se predmeti i tragovi, oni se ne pomeraju, već se obeležavaju različitim simbolima, poput brojeva, slova, krugova, strelica, itd. Obeležavanje predmeta i tragova je značajno zbog postojanja mogućnosti da dođe do njihovog uništavanja uled neopreznog kretanja ili iznenadne promene vremenskih prilika (iznenadni pljusak, jak vetar, itd.). U praksi se najčešće za obeležavanje koriste brojevi, zbog lakše evidencije dokaznog materijala u kriminalističko – tehničkoj dokumentaciji.
Nakon nalaženja i obeležavanja predmeta i tragova, pristupa se fiksiranju istih. I to:

1. Fotografisanjem, i
2. Skiciranjem.

Fotografisanje mesta događaja vrši se po metodu “od opšteg ka posebnom“, tj. Najpre se fotografiše širi izgled mesta događaja, a nakon toga se prelazi na pojedinačno fotografisanje prethodno obeleženih predmeta i tragova. Kada se završi fotografisanje, pristupa se izradi krokija mesta događaja. U kroki se unose podaci o mestu događaja, predmetima, tragovima i svim potrebnim merama, na osnovu kojih će se kasnije izraditi skica sa svim elementima.

Dinamička faza, koja sledi nakon fotografisanja i skiciranja mesta događaja, obuhvata:

1. Pronalaženje,
2. Fiksiranje,
3. Obezbeđenje, i
4. Pakovanje svih predmeta i tragova.