Pojam i nastanak ekologije

Pojam i nastanak ekologije

1.UVOD
Ekologija je nauka o životnoj sredini. Ime nauke potiče od grčkih reči oikos – dom, domaćinstvo i logos – nauka, izučavanje. Termin ekologija prvi put je upotrebio nemački biolog Ernest Hekel 1866. godine. U laičkoj javnosti se ovaj termin često koristi kao sinonim za pojam zaštite životne sredine, što nije ispravno jer je zaštita životne sredine samo jedna od oblasti kojima se bavi ekologija.
U suštini, ekologija je naučna disciplina koja proučava raspored i rasprostranjenost živih organizama i biološke interakcije između organizama i njihovog okruženja. Okruženje (životna sredina) organizama uključuje fizičke osobine, koje sumirano mogu da se opišu tzv. abiotičkim faktorima kao što su klima i geološki uslovi (geologija), ali takođe uključuje i druge organizme koji dele sa njim njegov ekosistem odnosno stanište.

Ekologija nastaje onda kada ekonomska aktivnost čovjeka počinje trajno da degradira prirodnu okolinu i usljed toga čovjek dovodi u pitanje sam svoj opstanak ili bitno mijenja uslove za svoj razvoj.
Antički mislioci i filozofi na određeni način razmatrali su međusobne odnose između živih bića i ostale prirode. Međutim, ekologija u pravom značenju riječi nastaje relativno kasno, tek u drugoj polovini 19.vijeka,  a snažnije se razvija tek 50-ih godina 20.vijeka.
Ekološki pokret je nastao tek kad su područja u kojima je stanovala buržoazija bila ugrožena ekološkim problemima koje nosi industrijalizacija.
Osnovne faze u razvoju ekologije su:
– proučavanje životne sredine pojedinih vrsta – gde dolazi do razvoja sinekologije (ekologije zajednice  vrsta) i stvaraju se dva osnovna pojma sinekologije: lanac ishrane i piramida brojeva.
– proučavanje ekosistema – ekosistem predstavlja samodovoljnu živu zajednicu i njenu neživu okolinu u kojoj postoji ravnoteža (homeostazija) i međuzavisnost uslovljena izmjenom materije i energije. Najvažniji  ekosistemi su: ekosistemi mora, ekosistemi vode na kopnu i ekosistemi kopna.
– proučavanje međusobnih uticaja ekosistema – proučavaju se preklopne zone različitih ekosistema, jer  je teško odrediti jasnu granicu između njih. Glavni međusobni uticaji su razmena energije, lanac ishrane, cirkulacija kiseonika i ugljen-dioksida. Ekosistemi su prirodno sposobni za samoregulaciju, tj.otklanjanje  neravoteže u njima.
– proučavanje biosfere – biosfera predstavlja jedinstvo svih ekosistema na Zemlji. Tu se vrši kruženje materije kroz lanac ishrane.
– proučavanje čovjekovog položaja u biosferi – čovjek mijenja prirodu velikom brzinom , ali ostaje zavisan od tih promjena koje sam stvara.

2.PREDMET EKOLOGIJE I PODJELA
Ekologija je relativno mlada nauka. Nastala je, po nekima, pre nešto više od 120 god, a po drugima, 30-ak godina kasnije. Ernest Hekel je predložio da se naziv ekologija da jednoj poddisciplini zoologije, koja bi istraživala sveobuhvatnost odnosa između životinjskih vrsta i njihove neorganske i organske okoline. Riječ  ekologija potiče od grčke reči oikos što znači dom, habitat.
Kao posebna naučna disciplina ekologija nastaje u okviru biologije. Ima shvatanja po kojima je stvarni tvorac nove ekologije Čarls Darvin, osnivač učenja o organskoj evoluciji.Iako ne postoji jedna opšte prihvaćena definicija predmeta njenog proučavanja, ekologija se može odrediti kao nauka, čiji je predmet proučavanja odnos živih bića prema njihovoj sredini, njihov međusobni odnos u sredini i uticaj sredine na živa bića.
Ekologija mora polaziti od 2 osnovna saznanja:
– saznanje da je čovek, stvarajući od prvobitnog okvira života specifičan kulturni okvir, ostao ipak dio prirode
– saznanje da je Engelsova teorija antropogeneze i razvoja čoveka radom dublje potvrđena u biologiji,  ekonomiji i drugim društvenim naukama.
U zavisnosti od toga koje vrste i odnose živih bića prema njihovoj okolini proučava, ekologija se dijeli na:
– ekologiju biljaka
– ekologiju životinja
– humanu ekologiju