Principi menadžmenta

UVOD Aktivnosti usmjerene na efikasno obezbjedjivanje, rasporedjivanje I koriscenje ljudskih I materijalnih resursa radi postizanja datog cilja predstavljaju funkciju menadzmenta. Nosioci ovih aktivnosti su posebno osposobljeni ljudi za obavljanje funkcija menadzmenta – menadzeri. Pod pojmom menadzment u amglosaksonskoj terminologiji prodrazumijeva se upravljanje organizacionim sistemima u razlicitim oblastima drustvene djelatnosti. U takvom obliku, uz specificnu transkripciju I izgovor, ovaj pojam usao je u mnoge svjetse jezik pa i u srpski jezik. Ne postoji univerzalno, opste prihvaceno shvatanje menadzmenta kao discipline. Takvo shvatanje uostalom ne postoji ni kad je rijec o organizaciji, pa ni mnogim drustvenim naukama, kao sto su psihologija, sociologija, ekonomija i sl. Pored toga sto je pojmovno neodredjen, menadzment je prema Piteru Drakeru neposredan i kao izraz. “On je, prije svega, poseban americki termin, I kao takav, tesko moze da prevede na bilo koji drugi jezik, pa cak I na britasnku varijantu engleskog jezika. On oznacava funkciju, ali I ljude koji je vrse. On oznacava drustveni polozaj I rang, ali I dosciplinu I oblast proucavanja.” Rijec menadzment bukvalno preveden na nas jezik znaci UPRAVLJANJE, a ne I rukovodjenje koje se kod nas pored upravljanja, odomacilo. Mi za ova dva pojma nemamo jedan generalni izraz. Zato cemo u ovom radu koristiti onaj koji u tu svrhu koristi skoro sav razvijen svijet. Prihvaticemo rijec menadzment kao svoj izraz za oznacavanje ova dva kljucna podrucja aktivnosti u preduzecu I drugim slicnim institutima u drustvu. Pored pojma menadzmenta znacajni su I principi menadzmenta u koje spade:

1.    Formiranje principa

2.    Fajlovi principi menadzmenta

3.    Veberovi principi menadzmenta

O njima ce biti rijeci u nastavku teksta.  

DEFINISANJE, ZNAČAJ I PRINCIPI MENADŽMENTA

1.    FORMIRANJE PRINCIPA

Postoje brojni principi menadzmenta koji se navode u literature I preporucuju od njihovih autora kao opsta pravila u vrsenju menadzerske funkcije u preduzecima I drugim slicnim organizacionim sistemima. Te principe su formurisali mnogi autori, pripadnici raznih skola I pravaca organizacije I menadzmenta tokom proteklih 70 godina. Prvi koji sun a njihovom prostavljanju bili su pioniri “Naucne  organizacije rada” ili “Naucnog upravljanja”, cija se sustina svodi na to da menadzeri svoju paznju usmjeravaju samo na one slucajeve ili one poslovne segmente u kojim se postavljene norme ne ostvaruju ili se prebacuju iznad odredjene granice I u kojim se propisane politike I procedure ne slijede ili ne mogu da slijede. Slicno je postupio i Fajol, sa tom razlikom sto je on formulisao 14 kljucnih principa upravljanja preduzecem, od kojih su mnogi sada veoma aktuelni I u praksi primjenjivi. Ova dva autora slijedio je I Veber postavljajuci svojih 5 principa upravljanja birokratskim organizacijama. Kasnije su I mnogi drugi autori formulisali svoje principe menadzmenta, vrseci eksperimentalna istrazivanja I provjere. Svi su oni nastojali da dodju do odredjenih pravila menadzmenta, onih koja bi bila primjenjiva I korisna za rad menadzera u svim organizacijama I u svim uslovima privredjivanja. Nazalost, takva pravila ili nacela, I pored velikih napora ulozenih u tom pravcu cini se da jos nisu pronadjena. Ova koja su do sada formulisana nisu to po mnogim autorima, iako su vrlo znacajna I korisna za praksu. Takvo stanoviste posebno zastupaju autori, pripadnici Situacione skole ili pristupa menadzmentu, isticuci da se menadzerse funkcije razlikuju po stepenu I vrsti u razlicitim tipovima organizacija I u razlicitom okruzenju I da je s toga univerzalna primjena klasicnih principa menadzmenta, formulisanih od strane Fajola, Vebera I drugih autora, diskutabilna.