Prirodni zagađivači zemljišta

UVOD

Zahvaljujući svojim velikim intelektualnim i stvaralačkim sposobnostima, nasleđenom iskustvu, znanju i dostignućima, čovek je toliko usavršio tehnologiju da je u mogućnosti da sebi stvara sredinu u kojoj će dobro živeti. Ljudska težnja je oduviek bila da ta sredina bude što bolja i savršenija.U težinji da što pre ostvari viziju takvog života, čovek je prekoračio neke dozvoljene granice prirodne ravnoteže. Prirodni ciklusi stvaraju ravnotežu i u njima nema odpadaka. Sve se razgrađuje i ponovo koristi. Promene u prirodi dešavaju se unutar određenih granica, prirodni ciklusi se nastavljaju bez obzira na manje izmjene (erupcije vulkana, poplave, zemljotresi i drugo).
Nije samo civilizacija našeg doba neusklađena sa prirodom. Mnoge civilizacije su nestale zbog toga.Tragovi njihovog postojanja ostaju kao poruka kako o duhovnoj i materijalnoj kulturi, tako i o degradaciji životne sredine. Prema najnovijim istraživanjima smatra se da je civilizacija Maja propala zbog stalnog krčenja šuma jer su se na tim mestima formirali kamenjari.U mesopomamskoj civilizaciji tehnički uređaji i sistemi za navodnjavanje u poljoprivredi doveli su do salinizacije zemljišta, što je imalo za posledicu postepeno gašenje civilizacije.
Tehnika i tehnologija svojim razvojem poboljšavaju kvalitet života, a udaljavaju se od ekologije i njenih zakonitosti. Otud se javio apsurd: razvoj namenjen čojeku, ugrožava mu život. Naročito poslednjih godina, industrijska revolucija je uzrokovala naj negativnije promene u prirodi. Jedna od njih je zagađivanje. Neka zagađenja koja potiču od hemijskih i nuklearnih odpadaka su smrtonosna. Zagađenja se javljaju na različitim nivoima: ličnom, nacionalnoim i svjetskom nivou.

 
IZVORI ZAGAĐENjA ZEMLjIŠTA

Nedovoljno osmišljeno vođenje procesa u praktičnoj akciji čoveka prouzrokuje pogoršanje kvaliteta zemljišta i njegove plodnosti a neretko može dovesti do trajnog upropaštavanja. Osnovni oblici uništavanja zemljišta su: zasipanje zemljišta štetnim materijama za biljke i za prirodne procese u zemljištu, neadekvatna obrada kojom se podstiče proces erozije, zaslanjivanje i zabarivanje usled nekontrolisanog navodnjavanja, sabijanje usled prekomerne ispaše i upotrebe teške mehanizacije, iznošenje elemenata preko žetve bez adekvatne nadoknade, neopravdano zaposedanje zemljišta građevinskim, industrijskim i infrastrukturnim objektima, nepravilna eksploatacija rudnika i površinskih kopova i sve druge radnje koje prati neznanje i grabežljivost.
Erozija jeste osnovni proces degradacije zemljišta danas na većem delu naše planete. U razvijenim delovima sveta erozija je potisnuta, ali su zato tamo procesi kontaminacije zemljišta otpacima i hemijskim materijama u velikoj ekspanziji. Pravi utisak o astronomskoj visini štete stiče se ako se imaju u vidu indirektne štete od bujica i poplava koje svake godine desetkuju dohodak u velikom broju zemalja. Najveća odgovornost pada na ljude. Parcijalne mere koje se sprovode odnose se uglavnom na otklanjanje posledica bez prave akcije koja bi bila usmerena na otklanjanje uzroka. Niko još nije tačno izmerio štete na plodnom zemljištu nakon erozija i poplava.
Zaposedanje zemljišta gradnjom izaziva najdrastičnije promene na zemljištu. Izgradnjom industrijskih, infrastrukturnih, komunalnih, stambenih i drugih objekata zemljište se trajno isključuje iz primarne proizvodnje bez mogućnosti povratka. Ovako zahvaćene površine su velike, sa tendencijom stalnog povećavanja. Za poslednjih 40 godina na taj način zaposednuto je 15 miliona hektara plodnog zemljišta, odnosno 8 % poljoprivrednog fonda. Što je još gore, radi se uglavnom o najplodnijem zemljištu.
Eksploatacija energetskih i mineralnih resursa najčešće dovodi do velikih destruktivnim promena na zemljištu. Osim kod uglja, kao važnog izvora primarne energije, ali i kod drugih energetskih i mineralnih resursa ovo narušavanje nastaje i kod podzemnih i kod površinskih kopova. Kod podzemne eksploatacije dolazi do sleganja tla, pojave pukotina, erozije i klizanja zemljišta, a kod površinske eksploatacije, kao produktivnijeg vida korišćenja, izazivaju se promene kojima se potpuno isključuje zemljište iz primarne proizvodnje. Ovde spadaju ugljenokopi, šljunkokopi, glinokopi i deponije jalovine i pepela.
U područjima basena Kostolac i Kolubara pod rudarskim kopovima i jalovinom nalazi se nekoliko hiljada hektara najplodnijeg zemljišta. Tehnologija iskopa uglja ne predviđa posebno odlaganje humusnog sloja, koji bi kasnije, prilikom rekultivacije, bio vraćen, već baš taj sloj biva deponovan prvi, a preko njega moćne naslage neaktivnog materijala.Deponovanje jalovine po pravilu se vrši stihijski.Radi zadovoljenja čovekovih sve većih energetskih potreba gradi se veliki broj brana kojima se potapaju prostrane površine plodnih polja u dolinama reka.
Poljoprivredna proizvodnja, zagađivanje hemikalijama dobija svake godine sve veće razmere.