Depozitni potencijal banke

UVOD

Bankarstvo predstavlja privrednu djelatnost, čiji poslovi se obavljaju prvenstveno preko banaka. Banke predstavljaju bankarske finansijske institucije čiji su osnovni poslovi prikupljanje slobodnih novčanih sredstava i potom njihovo plasiranje u vidu kredita.

Znači, posredovanje između suficitarnih i deficitarnih subjekata te obavljanje platnog prometa su osnovni i najčešće obavljani poslovi banaka.
Zavisno od načina organizovanja, banka odlučuje kako će osigurati povrat plasiranih kredita.

Banke, kao nosioci jedne privredne djelatnosti, dužne su, takođe, da u svom portfelju drže određen nivo sredstava koja mogu iskoristiti za slučaj opadanja kvaliteta poslovanja, tj. u slučaju neostvarivanja dnevne likvidnosti, zaduživanja kod Centralne banke ili uzimanja kredita od drugih pravnih lica. Ta sredstva se zovu rezerve i njihov stepen zavisi od boniteta banke. Ukoliko banka kvalitetnije posluje, stepen rezervi će biti manji i obrnuto.

Stoga, banke treba da teže ka ostvarivanju što većeg i kvalitetnijeg vlastitog finansijskog potencijala. Finansijski ili kreditni potencijal banke sastoji se od sredstava koja se od sredstava koja je banka spremna plasirati u određenom momentu.
Ta sredstva uglavnom čine depoziti građana, kojima banka plaća pasivnu kamatnu stopu, kao naknadu za korištenje njihovih sredstava.

Depoziti predstavljaju temelj na osnovu koga banke rastu i napreduju, odnosno predstavljaju izvor profita i rasta banke. U ovim poslovima, banka se javlja kao dužnik.

Cilj ovog rada je prikazati značaj depozita u poslovanju banke.

KARAKTERISTIKE NOVČANIH I NENOVČANIH DEPOZITA

Riječ depozit potiče od latinske riječi “depozitum”, što znači “nešto što je dato na čuvanje”.
Depozitni potencijal predstavlja dio finansijskog potencijala formiran iz tuđih izvora.
Ugovor o novčanom depozitu predstavlja bankarski posao kojim deponent polaže određeni novčani iznos kod banke. Deponent je dužan da na račun banke uplati novčani iznos na određeno vrijeme, i ima pravo na prijevremenu isplatu depozita ukoliko je to ugovorom definisano.
Deponent ima pravo na isplatu depozita zajedno sa pripadajućom kamatom prije isteka ugovora, samo ako je ugovor o novčanom depozitu potpisan na rok do godinu dana.
U protivnom, deponent ima pravo na isplatu samo po isteku ugovora, upućivanjem naloga za isplatu banci kod koje ima položen depozit.
Banka, kao depozitar i lice koje je okarakterisano kao dužnik u ovom ugovoru, ima pravo da koristi položena sredstva za obavljanje vlastitih poslovnih aktivnosti.
“Obaveza banke kao depozitara jeste da obavještava deponenta mjesečno, tromjesečno, šestomjesečno, devetomjesečno i godišnje o stanju na njegovom računu.”
Prema ugovoru, banka je dužna da deponentu isplati kamatu za iznos položenih sredstava.
Tu kamatu banka karakteriše kao pasivnu kamatnu stopu, a isplaćuje se deponentu kao vid naknade za korištenje sredstava.
Za svaku banku je jako bitno stanje depozita njenih klijenata, zato što predstavljaju značajan izvor sredstava, odnosno pasivu banke.

Bankarski novčani depoziti se dijela na kratkoročne i dugoročne depozite, a oni se dalje dijele na depozite po viđenju, dinarske i devizne depozite.
“Kratkoročni depoziti obuhvataju:

•    Depozitni novac,
•    Depozite po viđenju u devizama,
•    Ostale depozite po viđenju,
•    Ograničene depozite,
•    Oročene depozite u dinarima i devizama do jedne godine,
•    Oročene depozite u dinarima i devizama preko jedne godine.

Dugoročni depoziti obuhvataju:

•    Dugoročne depozite u dinarima,
•    Dugoročne depozite u devizama,
•    Depozite za stambeno-komunalnu izgradnju.”

Depozitni novac se sastoji od svih potraživanja deponenata koji imaju sredstva na racunima banaka. To je noca koji se nalazi na žiro-računima, tekućim računima.
Poslovanje sa depozitnim novcem obavlja se bezgotovinski, preko virmana, smanjenjem salda na računu jednog klijenta i istovremenim povećanjem stanja na računu drugog klijenta, imaoca sredstava.