Ekoloski menadzment

UVOD

Ekologija je nauka o zivotnoj sredini. Veoma cesto se i to ne samo u laickoj javnosti, ovaj termin koristi kao sinonim za pojam zivotna sredina, sto nije ispravno jer je zivotna sredina samo jedna od oblasti kojima se bavi ekologija. U sustini, ekologija je naucna disciplina koja proucava raspored i rasprostranjenost zivih organizama i bioloske interakcije izmedju organizama i njihovog okruzenja.

Kao i mnoge druge nauke i ekologija ima svoje porijeklo u filozofiji anticke Grcke. Jos u redovima Talesa iz Mileta, zatim Hipokrita, Aristotela i drugih drevnih mislilaca sadrzani su tekstovi koji se odnose na materiju koju proucava ekologija. Ipak, smatra se da je utemeljivac ekologije, kao moderne naucne discipline, Carls Darvin, kpji je u svom djelu ”Porijeklo vrsta” 1859. god. obradio mnoge pojedinosti iz oblasti ekologije, pocev od adatapcije i prirodnog odabira od borbe za opstanak, ne upotrebljavajuci i ne definisuci sam pojam ekologije.

Prvi put je rijec ekologija u danasnjem znacenj pomenuo je nemacki naucnik i biolog Ernest Hekel 1869. godine u svom djelu ”Prirodna istorija stvaranja”. Ernest Hekel pise: ”Pod ekologijom podrazumijevamo zbir znanja koja se odnose na ekonomiku prirode: izucavanje sveukupnosti uzajamnog odnosa zivog svijeta sa sredinom koja ga okruzuje, i to, kako organskom tako i neorganskom, a pre svega prijateljskih i neprijateljskih odnosa sa zivotinjama i rastinjem sa kojima direktno ili indirektno stupa u kontakt. Jednom rijecju: ekologija je izucavanje svih slozeniih uzajamnih odnosa, koje Darvin naziva uslovima i bespostednom borbom za opstanak.”

Ekologija kao naziv ima korijen u grckoj rijeci „oikos“ (dom, staniste) i „logos“ (slovo, pojam, rijec, znanje, nauka ucenje). Ona je nastala kao grana zoologije i to kao istrazivanje odnosa izmedju zivotinjskih vrsta i njihove organske i neorkanske sredine. Osamostaljenje ekologije kao naucne discipline zaokruzuje sa pocetkom, a naziv ekologija kao ekologija kao posebne naucne discipline definitivno ulazi u naucnu terminologiju u drugoj polovini dvadesetog vijeka.

Ekoloski problemi su danas predmet istrazivanja, ne samo pripodnih, nego i drustvenih nauka. Osnovni cilj takvih proucavanja je dolazenje do rezultata koji bi pomagli u prakticnom rjesavanju narusene ekoloske ravnoteze u prirodi i koji bi pomogli u otklanjanju brojnih negativnih posledica ekoloske krize, kao i u sprecavanju daljeg narusavanja ekoloske ravnoteze u prirodi i covjekovom prirodnom okruzenju. U stvari, ovakva naucna saznanja znacajna su za zastitu i unapredjenje kvaliteta covjekovog zivota.

 
Odnos Ekologije i drustvenih nauka

Ekologija proucava distribuciju i ucestalost zivih organizama, medjusobnu interakciju izmedju organizama i njihove okoline. Okolina jednog organizma ukljucuje kako njegovo fizicko staniste, koje se moze opisati kao suma lokalnih abiotickih faktora kao sto su klima i geologija, tako i ostalih organizama koji dele njgovo staniste.

Ekologija je nauka o zivotnoj sredini. Veoma cesto se i to ne samo u laickoj javnosti, ovaj termin koristi kao sinonim za pojam zivotna sredina, sto nije ispravno jer je zivotna sredina samo jedna od oblasti kojima se bavi ekologija. U sustini, ekologija je naucna disciplina koja proucava raspored i rasprostranjenost zivih organizama i bioloske interakcije izmedju organizama i njihovog okruzenja.

Ekoloski problemi su danas predmet istrazivanja, ne samo pripodnih, nego i drustvenih nauka. Osnovni cilj takvih proucavanja je dolazenje do rezultata koji bi pomagli u prakticnom rjesavanju narusene ekoloske ravnoteze u prirodi i koji bi pomogli u otklanjanju brojnih negativnih posledica ekoloske krize, kao i u sprecavanju daljeg narusavanja ekoloske ravnoteze u prirodi i covjekovom prirodnom okruzenju. U stvari, ovakva naucna saznanja znacajna su za zastitu i unapredjenje kvaliteta covjekovog zivota.

Pored naucnog razmatranja ovih pitanja i problema, zastita covjekove zivotne sredine prednet je i mnogih medjusobnih dokumenata, u kojima se pravnom regulativom ova pitanja definisu i predlazu rjesenja. Naucna proucavanja ekoloskih problema veoma su znacajna polazna osnova u saznavanju ekoloskih zakonitosti koje vladaju u prirodi, jer pruzaju mogucnost usaglasavanja drustvenog razvoja sa prirodnim zakonitistima, jer pruzaju mogucnost njihove prakticne primjene.

Medjusobne odnose zivih bica i ostalog dijela prirode razmotlili su, na neki nacin, jos anticki mislioci i filozofi, kao sto su Aristotel, Hipokrat, Teofrast, Lukrecije i drugi. Zaceci ekologije mogu se naci jos u starom vijeku. Medjutim, u modernom smislu te rijeci ekologija nastaje relativno kasno kao naucna disciplina. U njenom razvoju mogu se razlikovati nekoliko posebnih faza, i to od proucavanja zivotne sredine pojedinih vrsta, do proucavanja covjeka u biosferi. Tako da je u svom istorijskom razvoju, ekologija promenila svoja osnovna polazista. Naime, ravnotezu u prirodi vise ne istrazuje kao pitanje samo prirodnih procesa, vec i pitanje odnosa prirode i drustva. Takvim pristupom ekologija od prirodne nauke postaje i drustvena nauka, postaje nauka o racionalnom odnosu prema prirodi. Sve vise covjek je najvazniji faktor u svim sverama drustva pa i u ekologiji, covjek svojim aktivnostima moze da poboljsa ili da upropasti stanje u prirodi. Danas se sve vise vodi racuna o ekologiji jer je stanje alarmantno, i ne moze se vise ostavljati po strani pitanje o zastiti zivotne sradine, pocev od sve vece zagadjenosti pa do globalnog zagrijevanja kao univerzalnog fenomena, kao i kiselih kisa, efekata staklene baste, ozonskih rupa, izumiranje i nestajanje kompletnih vrsta biljaka i zivotinja, promjenjljivih uslova za zivot, destrukcije prirodnih resursa i bogastava, na globalnom i lokalno nivou, postaju najvazniji svjetski problemi i cinioci daljeg razvoja ljudske civilizacije.