Ekonomski rast

UVOD

Ekonomski razvoj svjetske privrede u poslednjim dekadama razvoja izuzetno je neravnomjeran. Relativno brži razvoj razvijenih kapitalističkih privreda u odnosu prema velikom broju nerazvijenih i zemalja u razvoju, kao i produbljavanje već izrazitog jaza u razvoju, stalno je prisutna karakteristika razvoja svjetske privrede. Ekonomski nivo razvoja, koncentracije kapitala, brza tehnološka revolucija, prestruktuiranje privrede i dominacija na svjetskom tržištu robe, rada i kapitala dovele su do toga da cjelokupni razvoj svjetske privrede zavisi od cikličnih kretanja grupe razvijenih kapitalističkih privreda.
To je praćeno sve ubrzanijim procesima:

1. Internacionalizacije proizvodnje;
2. Dominacije transnacionalnog monopolističkog kapitala;
3. Nestabilnosti valutne i finansijske svere svjetske privrede;
4. Duboke strukturne promjene u pojedinim privredama,zavisno od djelovanja naučno-tehnološke revolucije.

Takvi su procesi praćeni istovremeno i narastanjem fundamentalnih problema unutar svjetske ekonomije, a naročito u odnosima razvijenih i nerazvijenih privreda. U radu ćemo se dotaći i inflacije, koja je već godinama drugi problem koji potresa svjetsku privredu. To je mehanizam i sistem za brojne preraspodjele u pojedinim privredama, ali i vrlo razvijeni oblik eksploatacije i prelivanja dohotka iz manje razvijenih u razvijene privrede.

 
POJAM EKONOMSKOG RASTA I RAZVOJA

Pod ekonomskim rastom podrazumijevamo stalno povecavanje obima proizvodnje u jednoj zemlji, odnosno porast bruto drustvenog proizvoda kao osnovnog kvantitativnog pokazatelja kretanja proizvodnje u periodu od godinu dana.
Privredni razvoj predstavlja, ne samo kvantitativne promjene kada je u pitanju ekonomski polozaj odredjene zemlje, vec i kvalitativne promjene koje vode ka boljem i potpunijem zadovoljavanju svih covjekovih potreba (ne samo ekonomskih vec i kulturnih).
Proizvodnja po glavi stanovnika predstavlja mjerilo za sposobnosti nekog drustva da postigne zacrtane ciljeve drustvenog i privrednog razvoja, a sve u svrhu zadovoljavanja stalno rastucih drustvenih potreba. Porast proizvodnje po glavi stanovnika u ekonomskoj teoriji se izrazava kao privredni rast bez kojeg nema privrednog razvoja, ali ne mora svaki privredni rast da bude u funkciji privrednog (ekonomskog) razvoja.
Privredni rast obuhvata promjene u materijalnoj proizvodnji i u toku jednog relativno kratkog vremenskog perioda, najcesce godinu dana. U ekonomskoj teoriji pod pojmom ekonomskog rasta podrazumieva se godisnji porast materijalne proizvodnje iskazan vrijednosno, kroz stopu rasta drustvenog proizvoda ili nacionalnog dohotka. Rast se moze ostvariti, a da se pri tome ne ostvari razvojni tok privrede. Znaci, privredni ravoj ne ukljucuje samo porast materijalne proizvodnje, nego i svih drugih drustveno-ekonomskih procesa i promjena uslovljenih dejstvom ekonomskih i vanekonomskih faktora. Ne samo u svferi materijalne proizvodnje, vec i u cjelokupnoj strukturi drustveno-ekonomskog razvoja: u nauci, obrazovanju, kulturi, zdravstvu ,citavoj infrastrukturi i sl. Privredni razvoj se zbog toga izrazava u jednom duzem vremenskom periodu.
Privredni razvoj jedne privrede cini niz strukturnih promjena. Privredni razvoj zemlje se ostvaruje kroz vece ucesce prerađivačkih kapaciteta industrjiske proizvodnje (sekundarni sektor), a na višim nivoima sve više dominiraju uslužne djelatnosti (tercijarni sektor).
Za privredni razvoj svake zemlje je od velikog značaja i promjena proizvodne strukture, odnosno uvodjenje novih proizvoda, novih proizvodnih programa, nove tehnike i tehnologije, novih procesa proizvodnje, sirovina i materijala, novih izvora energije.
Promjene u rasporedu faktora proizvodnje, odnosno u njihovoj novoj lokaciji, i to ne samo radne snage, već i čitavog tehničkog potencijala. Prije svega, na promjene radnih navika, sticanje novih iskustava i proizvodnih vještina, obrazovanje na poslu i sl.