Evropska saobracajna politika

2.    UVOD

Uloga i značaj razvoja saobraćajnog sistema na rast, razvoj, zaposlenost i jačanje konkurentne pozicije već su potvrđeni na primjeru intenzivnog razvoja saobraćajne politike i uspostavljanja Trans-evropske saobraćajne mreže u državama članicama Evropske unije.Njihovo povezivanje sa državama Centralne, Istočne i Jugo-istočne Evrope, a preko njih i sa azijskim kontinentom i Rusijom, sve više dobija na značaju.

Aktuelni tranzicioni proces, koji se odvija paralelno sa oporavkom fizičkih i institucionalnih kapaciteta od posljedica ratnog konflikta, još uvijek nije doveo Bosnu i
Hercegovinu do statusa pridružene članice Evropske unije. Reforme su neophodne na  nivou cijelokupnog politčkog, ekonomskog i socijalnog sistema, a u kontekstu ovog rada
od posebnog je značaja sektor saobraćaja. U tom pogledu, inicijalni koraci odnose se na
inkorporiranje Pan-evropskih smjernica i ciljeva u aktuelnu nacionalnu transportnu  politku te strategije i operativnih aktivnosti koje proizilaze iz toga,zatim istražiti i utvrditi osnovne karakteristike i faktore uspostavljanja i razvoja evropskog  saobraćajnog sistema, kako unutar zemalja Evropske Unije, tako i u pravcu njihovog opravdanog povezivanja sa državama Centralne, Istočne i Jugo-istočne Evrope uspostavljanjem i razvojem mreže Pan-evropskih transportnih koridora.

Upravo radi odgovora na izazove novog milenijuma i približavanje savremenim  evropskim trendovima, u ovom seminarskom radu odgovorićemo na ciljeve razvoja evropske saobraćajne politike u budućnosti,te o uticaju svjetske finansijske krize na razvoj saobraćaja i saobraćajne mreže u zemljama članicama Evropske Unije.

3.    RAZVOJ SAVREMENOG EVROPSKOG SAOBRAĆAJNOG SISTEMA

Aktuelni trendovi regionalnih i ekonomskih integracija neizostavno uzrokuju brojne
promjene i zahtijevaju modifikacije u svim segmentima socijalno-ekonomskog života. U
kontekstu ovog rada od posebnog je značaja saobraćajni sektor koji se smatra krvotokom svake države i šire te glavnim preduslovom za obavljanje ostalih privrednih aktivnosti. U saobraćajnom sektoru navedene promejne se reflektuju kroz kreiranje zajedničke  transportne politike koja će doprinijeti uspostavljanju integrisanog i efikasnog saobraćajnog sistema usmjerenog na podršku razvoja evropske ekonomije i evropskog blagostanja.
Ovo je poglavlje namijenjeno opisu uloge i značaja saobraćajnog sektora u savremenom evropskom društvu te osnova zajedničke transportne politike, uključujući i evolutivan prikaz njenog razvoja. Pored toga, biće ukratko prikazane osnovne  karakteristike Transevropske transportne mreže, kao i osnovni vidovi finansiranja njenog razvoja.

3.1.     Važnost saobraćajnog sistema u savremenom društvu

Tradicionalna uloga saobraćajnog sistema može se posmatrati kroz prizmu:

•    Ekonomske politike, sa respektom socio-ekonomske efikasnosti i pravila i zahtijeva poslovne ekonomije (konkurentnosti, logistike i sl.).
•    Uspostavljanja regionalne i socijalne jednakosti, sa posebnim akcentom na  omogućavanje mobilnosti svim regionima i socijalnim strukturama.
•    Okruženja i sigurnosti, što uključuje minimiziranje štetnih uticaja prometa na ljude i na prirodu, prilagođavanje izgradnji i očuvanju okruženja i prirodnih resursa.

Drugim riječima, postojanje čvrste veze između saobraćaja, transporta i cjelokupnog
privrednog sistema argumentuje podatak da učešće saobraćajnih i transportnih usluga u
prodajnoj cijeni proizvoda u primarnim proizvodima iznosi prosječno 30%,u  sekundarnim 40%, tercijarnim 30% te kvartarnim i kvintarnim po 25%. Nemoguće je
govoriti o sinergijskim efektima saobraćaja i transporta bez naglašavanja njihove uloge u zaštiti okruženja, razvoju nerazvijenih područja te održivom razvoju u najširem smislu te riječi  Saobraćajni sistem dobiva i dodatnu dimenziju u kontekstu procesa globalizacije, gdje ubrzani ekonomski rast i razvoj mora propratiti odgovarajuća prometna i transportna mreža, posebno u pogledu ostvarenje tri od “četiri” slobode jedinstvenog tržišta.
Značaj sektora transporta potvrđuje činjenica da je njegov udio u ukupnom BDP-u Evropske unije (u daljem tekstu EU) 7%, koliko je u zaposlenosti, 40% investicija EU
usmjereno je u ovaj sektor, a 30% je njegovo učešće u ukupnoj energetskoj potrošnji.
Potražnja za transportnim uslugama konstantno raste u poslednjih 20 godina po
prosječnoj stopi 2,3% godišnje za robu i 3,1% za putnike U 2000. stopa rasta BDP-a u
EU bila je 3,4%, industrijske proizvodnje 4,8%, a putničkog transporta (u ptk/km) 0,8%, odnosno teretnog (u tona/km) 4,0%