Finansijski sistem i finansijske institucije

UVOD

Brz razvoj finansijskog tržišta u industrijski razvijenim zemljama zahjtevao je i razvoj sistema savremenih finansijskih institucija koje su adekvatne potrebama, prije svega, investitora, a zatim i korisnika kapitala. Takav zahtjev se postavljao kao neophodan, jer je bankarski sektor organizovan na konzervativan način postao kočnica daljnjeg razvoja tržišnih odnosa i finansijskog tržišta uopšte. Reorganizovanje i prilagođavanje bankarskog sektora novonastaloj situaciji i novim potrebama je bilo sporohodnog karaktera iz mnoštva razloga, od kojih je najvažniji bio razlog neizvesnosti i rizika u poslovima sa novcem i kapitalom, što novac i kapital po prirodi stvari nose sa sobom. Tim činjenicama se može zahvaliti što su zemlje sa razvijenim finansijskim tržištem obogatile svoju finansijsku strukturu nizom novih daleko fleksibilnijih i efikasnijih institucija od konzervativnih i sporo prilagodljivih bankarskih organizacija. Talas deregulacije finansijskih tržišta iz 80-tih godina aktuelizovao je pitanje strukture finansijskog sistema. Propast velikog broja banaka tih godina implicira da nešto nije bilo u redu sa regulatornim i institucionalnim okvirom za koji su mnogi vjerovali da je bio efikasan. Široka međunarodna aktivnost za unapređenje finansijskog sistema i traženje rješenja za brojne uočene neefikasnosti u sistemu počela je 80-tih i nastavljena je tokom 90-tih godina XX vijeka. Ti problemi su podstakli preispitivanje osnova finansijskog sistema i njegove strukture. Finansijski sistemi razvijenih zemalja u novijem periodu obogaćeni su, dakle, pojavom i razvojem novih tipova finansijskih posrednika. Ove relativno mlade finansijske organizacije su ostavile duboki trag na tim finansijskim tržištima i danas čine njihov nezaobilazan sastavni dio. Razvoj ovih institucija je imao značajne pozitivne uticaje na razvoj privrede i finasijskog sistema u razvijenim zemljama, a kao najvažnije mogu se istaći sledeće: porast nivoa institucionalne štednje, porast broja alternativa za pribavljanje izvora finansijskih sredstava od strane preduzeća, jačanje konkurencije među finansijskim institucijama, intenzivan razvoj finansijskih inovacija, produbljivanje i razvoj tržišta kapitala i pogotovo tržišta korporativnih akcija i obveznica, itd. U okviru privrednog sistema jedan od najvažnijih podsistema je finansijski sistem. Sastavljen je od više elemenata koji omogućavaju nesmetan tok finansijskih sredstava u jednoj društveno-ekonomskoj zajednici. Pomoću finansijskog sistema vrši se transfer finansijskih sredstava između različitih grupa i subjekata u privredi. Obavlja ogroman broj funkcija u privredi: funkciju štednje, funkciju blagostanja, likvidnosnu funkciju, kreditnu funkciju, funkciju plaćanja, funkciju zaštite od rizika, makroekonomsku funkciju, funkciju transfera resursa kroz prostor i vrijeme, obezbjeđivanje informacija, funkciju kreiranja novca. Finansijske institucije čini veliki broj fizičkih i pravnih lica koja se pojavljuju u najrazličitijim ulogama i često sa dijametralno suprotnim motivima. Finansijsko tržište je organizovani tržišni prostor na kome se susreće ponuda i tražnja finansijsko-novčanih sredstava i formira cijena tržišne alokacije finansijskih sredstava. Finansijsko tržište predstavlja instituciju kreiranu od strane društva kako bi se na što bolji način alocirali ograničeni i oskudni finansijski resursi i kako bi se na najefikasniji način zadovoljila tražnja za njima. Ono je mjesto gdje se kreiraju finansijski instumenti gdje se okupljaju svi učesnici. Po svom predmetu poslovanja, finansijsko tržište se obično dekomponuje na novčano tržište, devizno tržište i tržište kapitala. Finansijski instrumenti predstavljaju predmet trgovanja na finansijskim tržištima. Njihova razvijenost i diverzifikovanost su najbolji pokazatelj stepena razvijenosti pojedinih finansijskih tržišta. Finansijski instrumenti su: vrijednosni papiri, depoziti, potraživanja, finansijska prava, žiralni novac, devize i devizni kursevi kao i zlato i plemeniti metali. Vrijednosni papiri su najvažniji i najzastupljeniji finansijski instrumenti. Razradom ovog rada biće obrađene upravo osnovne karakteristike finansijskog sistema Bosne i Hecgovine, kroz finansijske institucije koje ga karakterišu, koji je zbog same organizacije zemlje veoma specifičan. Kroz rad se može zaključiti da najvažniju kariku finansijskog sistema BiH čine bankarske institucije. S obzirom da našim finansijskim sistemom dominira bankarski sektor, logičnim se nameće da treba po svaku cijenu treba sačuvati stabilnost ovog sektora. 1Za finansijski sistem u cjelini može se reći da nije dovoljno razvijen i da predstavlja tradicionalan oblik finansijskog sistema. Veliki nedostatak predstavlja slaba povezanost finansijskog sistema sa realnom ekonomijom što posebno predstavlja problem u uslovima nedavne finansijske krize.