Karijes kao socijalno-medicinski problem

SOCIJALNE BOLESTI

Pojmom socijalne bolesti označavaju se pojave društveno negativnog ponašanja, odnosno socijalno-patološki problemi kao što su alkoholizam, narkomanija, prosjačenje, skitnja, prostitucija i sl. Zajedničko ovim pojavama je što, pored individualnih uzroka, u etiologiji nastajanja značajnu ulogu imaju i socijalni faktori i što se, kao oblik pomoći u terapijski i rehabilitacioni proces uključuju porodice, kao i druge institucije socijalne zajednice. Neki autori naglašavaju sve veći značaj socijalnog miljea za zdravlje ljudi, pa koriste termine kao što su „bolesti civilizacije”, podrazumevajući pod tim sva stanja – od najnepovoljnijih do „bolesti izobilja”.

ODLIKE KARIJESA
Karijes (Caries dentium) je hronično oboljenje zubnih tkiva koje napreduje progresivno, centripetalno i dovodi do razaranja zuba. Njegovo poreklo je višeuzročno, a velika učestalost ga ubraja među najčešća oboljenja savremenog čoveka (svega 5% svetske populacije pošteđeno je karijesa), ali niko se nije rodio sa karijesom i on nije nasledan. Karijes počinje na površini zuba (u 75% slučajeva na griznoj površini) i to razgradnjom gleđi i progresivno prodire u dubinu i širinu zahvatajući ostale strukture zubnog tkiva.
Veliki broj opštih i lokalnih, unutrašnjih i spoljašnjih faktora se dovodi u vezu sa nastankom karijesa. U opšte faktore se ubrajaju: rasa, nasledni činioci, životno doba pojedinca, pol, funkcija endokrinih žlezda, ishrana i sl.
U lokalne faktore spadaju: mikroorganizmi, pljuvačka, oblik i raspored zuba, jatrogeni faktori, loša dentalna higijena itd.
Prema lokalizaciji karijesnog procesa, on se deli nakarijes jamica i fisura i karijes glatkih površina.
Na osnovu brzine evolucije karijesnog procesa, on se deli naakutni i hronični.
Prema načinu širenja, karijes može biti podminirajući (koji napreduje u širinu) i penetrirajući (koji napreduje u dubinu).
U zavisnosti od odnosa karijesnog procesa prema pulpi, razlikuje se:

•     površinski karijes (caries superficialis),
•     karijes medija (caries media) i
•     duboki karijes (caries profunda).

U zavisnosti od toga da li se karijes javlja prvi put na nekoj površini zuba ili javlja ponovo, razlikuje se primarni, sekundarni i recidivni. Sekundarni karijes se se javlja oko ivice postojeće plombe, a recidivni karijes se javlja kao posledica nepotpunog uklanjanja obolelog dentina pri zbrinjavanju.
Prema lokalizaciji u odnosu na zubnu supstancu, razlikuje se karijes gleđi, karijes dentina i karijes cementa.