Mikrobiološki pregled septuma

UVOD

Ispljuvak (sputum) sačinjavaju u prvom redu žljezdani sekret sluzokože i proizvodi transudacije-eksudacije iz krvi na unutrašnju površinu disajnog aparata. Počev, od nosne duplje, ždrijela i grkljana pa do plućnih alveola. Pored toga, on često sadrži i raznovrsne druge primjese koje su nekim načinom dospijele u sistem za disanje: produkte raspadanja tkiva, strana tijela, ostatke hrane, krv, gnoj iz susjednih organa. Normalna sluzokoža disajnog aparata luči sluz koja ima zadatak da štiti sluzokožu. Ona je najvećim dijelom opet resorbovana, a manjim dijelom cilijarnim treperenjem dotjerana u grkljan i ždrijelo, pa odatle bude ili progutana ili izbačena jutarnjim iskašljavanjem u vidu sitnih loptica, žilavih, staklasto-prozračnih gromuljica.

1. IZGLED I KAKAKTERISTIKE SPUTUMA

Izgled sputuma, tj. skup nekih osobina (boja, konzistencija, oblik), zavisi od raznih primjesa (ćelija, pigmenata) osnovnoj homogenoj supstanci koju čini sluz ili serozna krvna tečnost. Sam izgled, kao i miris i količina sputuma karakteristični su za prirodu patološkog procesa. Potrebne pojedinosti otkriva mikroskopsko i hemijsko ispitivanje.
Konzistencija ispljuvka može biti:
1. Žilav sputum, uglavnom je sputum žilaviji ukoliko sadrži više sluzi i što je njegova količina manja. Ukoliko sadrži više gnoja, konzistencija je manje žilava. Međutim, žilavost sputuma kod fibrinozne pneumonije dolazi od proteinskih materija a ne od sluzi.
2. Židak – tečan i obilan sputum se pojavljuje kod plućnog edema i kod „albuminozne ekspektoracije“.
3. Pjenušav sa srebrnastim sjajem postaje ispljuvak prisustvom mnogobrojnih vazdušnih mjehurića. Ukoliko je u njemu više sluzi ili proteina, vazdušni mjehurići će biti sitniji i mnogobrojniji, te sputum može da ima izgled čiste pjene (npr. plućni endem). Krv izbačena na usta je pjenušava ako dolazi iz pluća, a bez pjene ako joj je uzrok krvarenje u jednjaku ili želucu.
4. Bezvazdušni sputum, ako ispljuvak ne sadrži vazduh on potone u vodi. Takav je većinom čisto gnojav kod gripozne gnojave bronhopneumonije ili kod provaljenog plućnog apscesa.
1.1. Vrste sputuma

Prema cjelokupnom izgledu, koji zavisi od određenih sastojaka, sputum može biti: sluzavi, gnojavi, krvavi, serozni i sluzavo-gnojavi.
Sluzavi sputum je staklast, prozračan, bezbojan ili sivkasto-crnkast od čestica gara i praha. Koloidno-hemijski on je so koji usljed resorpcije vode postaje žilav, oteže se i razvlači u debele konce, teško se kida i odvaja od podloge. Sirov sputum je sličan nekuvanom bjelancetu. Karakterističan je izgled sluzavog ispljuvka kod hroničnog faringitisa: staklasta zrnca kao sago, često čađava, koja se iskašljavanjem izbacuju posebno ujutru.
Sluzavo-gnojavi ispljuvak – kada se u poznijem stadijumu akutnog katara sluzi sve više primješaju leukociti, ljepljivost sekreta se smanjuje usljed peptizacije. Sputum gubi svoju koheziju, lakše se razvlači i kida. Zreo sputum je zbog primjese čeličnih elemenata žućkast. Sluzavo-gnojav ispljuvak je „zreo“ i lakše se izbacuje.
Gnojavi sputum se javlja u vidu žute kaše bez sluzi, koja se za razliku od sluzavog i gnojavo-sluzavog ispljuvka ne oteže pri presipanju. Sreće se kada se u bronhije prazni veće gnojavo ognjište respiratornih organa ili nekog susjednog organa.
Serozni ispljuvak je žitka i pjenušava tečnost, ljepljiva zbog velike količine bjelančevina. Često je ružičaste boje zbog primjesa crvenih krvnih zrnaca, a rijeđe je žućkaste boje ili bezbojan. Ne oteže se, jer ne sadrži sluz. To je iskašljani transudat iz krvi i kao takav ima veliku dijagnostičku važnost, jer ukazuje na teško oštećenje plućnih kapilara i alveolarnih epitela usljed čeka oni postaju abnormalno popustljivi za krvni serum, te on preplavi alveole. To oštećenje može nastati pod uticajem zapaljenja pluća, udisanjem ljutih i oštrih gasova, oboljenja bubrega, i slično.