Razvoj ekonomske misli

Marginalistička ekonomska misao

Ko nije volio socijalizam? Svi oni koji su bili eksploatisani, kojima je oduzeta svojina, kapitalisti koji su imali veliku imovinu i kojima je to oduzeto. Preduzeća se oduzimaju, postaju državna, zemljšte se oduzima – postaje nacionalno itd.
Zato socijalizam ima dosta kritičara (Diring, Beuštajn). Kritikuju socijalizam i mMarksov nesklad između prve i treće knjige ’’Kapital’’, odnosno vrijednosti i cijene proizvodnje, ali mi znamo da tu nema nesklada jer je u jednom sluaju uzeta pretpostavka promjene u organskom kapitalu, a u drugom nije.
Kada to nije uspjelo, nastala je zavjera ćutanja.

Cilj zavjere ćutanja: Nek ide taj marksizam, neka se objavljuju djela, ali neka niko ne reaguje, kao da se ne pojavljuje bilo šta.
Međutim, oaj način negiranja marksizma nije mogao da uspije zbog jake radničke klase koja je bila udružena u (???) i borila se za svoja prava.

Onda su neki ekonomisti došli na ideju da napuste marksističko učenje, jednostavno da ga ne kritikuju i ne napadaju jer nisu mogli, pošto je svkai pojam dobro objašnjen sa stanovišta psihologije, ekonomije itd. Iz tih razloga, jednostavno ga napuštaju.

Napuštanje marksizma i svih njegovih polaznih osnovaznačio je napuštanje klasične ekonomije, jer je marksizam svoja znanja crpio upravo iz nje.
Taj pravac javlja se 70-ih godina 19. vijeka i nosi naziv marginalizam, tj. marginalistička ekonomska misao, odnosno subjektivistička ekonomska misao.

Potpuno nezavisno jedan od drugoga, osnivači austrijske škole dolaze do skoro istih ideja. Osnivači austrijske škole bili su:

•           Karl Menger, 1871. (Austrija)
•           Viljem Dževons, 1871. (Engleska)
•           Leon Valras, 1874. (Švajcarska)

Karakteristike: negiranje i napuštanje marksizma. Ne samo marksizma, već i njegove polazne osnove (klasične ekonomije), odnosno njenog predmeta i metoda.
Mizes, Hajek (neoliber. Ekonomisti) se oslanjaju na austrijsku školu i ona ima ogroman uticaj na ekonomiju uopšte, kao i na savremenu ekonomsku misao.

Postoje dva velika pravca u ekonomiji:
1)       Subijektivistički (vrijednost: subjektivno osjećanje svakog pojedinca u odnosu na svoje potrebe)
2)       Objektivistički (postoji objektivno mjerilo vrijednosti, a to je rad ili troškovi proizvodnje)

Cilj ovog pravca je bio da od ekonomije stvori čistu nauku koja je bliža tehničkim nego društvenim naukama. Zbog čega je to tako?
Da li je buržoaskim ekonomistima (kapitalistima) odgovarala jedna takva marksistička teorija koja kaže da je radnička klasa eksploatisana od strane kapitalsita, jer je onda postojala opasnost od radničke revolucije koja bi bila izazvana njihovom pretjeranom eksploatacijom. Zbog toga ekonomisti napuštaju društvene odnose, ne analizirajući ekonomske fenomene društvenih odnosa kao što je to radio Marks, nego pojedinačan odnos prema stvarima.
Iz toga proizilaze dva obilježja ovog pravca:
1)       individualizam
2)       subjektivizam u istraživanju
Dakle, nije društvo u centru istraživanja, već individua. Vrijednost je posmarana kao funkcija korisnosti, u zavisnosti od potreba ljudi.