Stepe i savane

Opšte osobine
Pod stepama (u širokom smislu reči) podrazumevamo tvrdolisnu zeljastu vegetaciju u kojoj, za razliku od savana, nema drveća. Razlika je i u tome što vegetacija stepe traje kratko preko leta (Aestiduriherbosa) , dok se savane razvijaju tokom zimskog, kišnog perioda (Hiemiduriherbosa). Nasuprot pustinjama, stepa je vegetacija zatvorenog tipa, u kojoj prema tome biljke po pravilu potpuno pokrivaju zemljište. Stepska vegetacija obrazovana je uglavnom od kseromorfnih i mikrotermnih zeljastih biljaka, koje najvećem delu pripadaju vrstama iz familije trava (Poaceae). Naročito su karakteristične busenaste trave. Uopšte uzev stepe su tipična vegetacija kserofita. Dok je kod močvarnih i dolinskih livada turgor bitan za održavanje biljaka u uspravnom položaju, u stepama turgor ima manje značaja. Za stepske biljke je u tom pogledu najvažnije veoma razvijeno mehaničko tkivo.

Geografska rasprostranjenost
Stepska vegetacija pripada zonalnoj vegetaciji i zauzima ogromne oblasti u umerenoj zoni Evroazijskog i Severnoameričkog kontinenta (u Severnoj Americi stepskoj vegetaciji pripadaju prerije). U Južnoj Americi takođe postoje stepe u Argentini i Urugvaju (to su pompasi) , a takođe i u Africi (zovu se veld) i Australiji. (sl. 2)
U Evropi i Aziji stepe se pružaju u vidu pojasa od zapada prema istoku. One počinju od dunavske nizije gde su razvijene fragmentarno, pa se zatim u vidu manje ili više široke zone pružaju prema istoku, sve do severoistočne Kine. Duž svoje severne granice stepe se graniče sa šumama, listopadnim i četinarskim, a na jugu sa pustinjama. Granica između stepa i ovih susuednih vegetacija nije oštra, već postoji čitav niz prelaza i mešovitih zajednica. Tako se na severu obrazuje podzona šumostepe, a na jugu podzona polupustinja. U Severnoj Americi stepe (prerije) zauzimaju centralni deo kontnenta, pružajući se uglavnom od severa ka jugu. Prema severozapadu i severu se graniče sa četinarskim šumama, a prema istoku sa listopadnim. Na zapadu se graniče uglavnom sa pustinjama a na jugu subtropskim tipovima vegetacije. U Južnoj Americi stepe (pompasi) zauzimaju uglavnom istočne i severne delove Argentine, od predgorja Kordiljera na zapadu, pa sve do Atlanskog Okeana na istoku. Stepe takođe zauzimaju i manje oblasti na krajnjem jugoistoku afričkog kontinenta. Osim toga one se nalaze i u planinama nekih kontinentalnih oblasti (Kavkaza, Srednja Azija, Altaj i dr.) , gde obrazuju posebne stepske visinske pojaseve.
S obzirom na ogromno prostranstvo koje zauzimaju, između pojedinih stepa postoje i manje ili veće razlike. One su uslovljene s jedne strane klimatskim razlikama (promenom temperature i vlažnosti u pravcu sever – jug, odnosno istok – zapad) , a s druge strane razlikama u zemljištu. Isto tako postoje i velike florističke i druge razlike u stepama na različitim kontinentima (ruske stepe, severnoameričke prerije, južnoamerički pompasi).

Klimatske odlike
Stepe su razvijene u onim oblastima u kojima vlada kontinenetalna i ultrakontinentalna klima, sa relativno malim količinama padavina za vreme leta. Stepsku klimu odlikuje hladna i oštra zima i dosta suv vegetacijski period (proleće – leto – jesen) , u kome se ističe toplo i žarko leto. U stepama je srednja temperetura letnjih meseci iznad 20° S, a ne prelazi 23, 5° S, godišnja količina vodenih taloga relativno je mala, najviše do 450 mm, sa maksimumom padavina u prvoj polovini leta, u junu i julu, što ima poseban značaj za život biljaka i formiranje posebnog biljnog pokrivača. Karakteristično je za stepska područja da je letnji period izrazito suv, a često se dešava da kiša ne padne mesec i više dana, čak i po dva meseca, te je u tom periodu, kao posledica toplotnih i hidroloških prilika, karakteristična fizička suša. U zimskom periodu niske temperature i hladni suvi vetrovi su ograničavajući faktori opstanka drveća, i to je razlog njihovog izostanka u stepama.
U odnosu na pedološku podlogu, stepe su rasprostranjene na černozemu, koji je inače upravo tipično stepsko zemljište. Černozem, kao i stepa, ima zonalni karakter, a u koje se umeću intrazonalni tipovi slanih zemljišta – solončaci, solonjeci i solođi, pa samim tim i intrazonalna slatinska vegetacija.