Zahtevi prema transportnoj mreži i tipovi transportnih mreža

Zahtevi prema transportnoj mreži i tipovi transportnih mreža

Javni gradski masovni prevoz je linijski organizovan i sve linije u gradu čine mrežu linija JGPP-a.
Osnovna podela linija JGPP-a je izvršena prema načinu pružanja u odnosu na teritoriju, i to na:

1- Radijalne – povezuju centar sa perifernim delovima grada.
2- Dijametralne – povezuju dva periferna dela i prolaze kroz centar.
3- Tangencijalne – povezuju dva periferna dela grada, ali ne prolaze kroz centar.
4- Kružne – seku veliki broj linija drugog tipa i smanjuju nepotrebna presedanja.
5- Periferne

Radijalne linije povezuju centar sa perifernim delovima grada. Pošto je kretanje stanovnika prema centru grada i obratno najintenzivnije u sklopu mreže treba da postoji i najveći broj linija koje povezujucentar grada sa periferijom, a to znači radijalnih i dijametralnih. U većini slučajeva radijalne linije koje povezuju centar grada sa periferijom odgovaraju potrebama većine stanovnika u pogledu cilja prevoza, dok manji broj ipak treba nepotrebno da preseda još jedanput ili dvaput.
Dijametralne linije povezuju dva periferna dela grada i prolaze kroz centar. Dobro postavljena dijametralna linija daje mogućnost većem broju putnika da direktnom vožnjom dođe do svog cilja. Manjina putnika mora da se zadovolji mogućnošću da do svog cilja dođe presedanjem, uz uslove da je mreža linija postavljena tako da putnik iz bilo kog dela grada može da dođe u bilo koji deo grada samo sa jednim presedanjem. Dijametralne linije koje povezuju dva periferna naselja, a prolaze kroz centar grada i manje-više seku sve linije koje imaju poprečne trase svode nepotrebna presedanja na minimum. Isto tako dijametralnim linijama se izbegava angažovanje prostora za terminuse u centru grada, u kojem je ovo inače teško obezbediti.
Kružne i tangencijalne linije po pravilu tangiraju uži centar grada. Ove linije predstavljaju rasteretne linije, koje u prvom redu imaju zadatak da time što seku veliki broj radijalnih i dijametralnih linija rasterete centar grada od nepotrebnog presedanja, a takođe da smanje broj presedanja onih putnika čija se izvorišta i ciljevi nalaze u gravitacionom području linije. Na dobro postavljenoj trasi tangencijalne linije mogu da ostvare velike brzine putovanja, jer one ne prolaze kroz zagušene centralne delove grada, pa ove linije mogu da budu jako rentabilne. Sličan efekat može da se ostvari na pojedinim delovima kružnih linija, ali tu se pojavljuje problem neravnomernog iskorišćenja kapaciteta duž cele linije, zbog čega su kružne linije malo zastupljene u mreži JGPP-a.
Periferne (lokalne) linije povezuju dve tačke na periferiji i pokrivaju pravce slabijeg strujanja putnika.
Putnici žele gustu mrežu linija i najkraću trasu do svog odredišta, do kog mogu da dođu direktnom vožnjom. Ove zahteve putnika određuju četiri faktora kvaliteta :
Gustina mreže – izračunava se koeficijentom gustine mreže koji predstavlja odnos dužine svih linija i površine gradske teritorije. Ovaj koeficijent pokazuje koliko linija JGPP-a dolazi na 1km2 površine kontinualno izgrađenog gradskog područja i sa povećanjem njegove vrednosti povećava se kvalitet opsluženosti grada.