Znacaj krpelja kao vektora zaraznih bolesti

1. Uvod

Boravak u prirodi, iako ga lekari preporučuju, nosi sa sobom i određene rizike, između ostalog i rizik izlaganja vektorskim zaraznim bolestima. Vektorske zarazne bolesti su bolesti čiji uzročnik ( bakterija, virus, rikecija, parazit ) izvesno vreme, pre nego što dospe u svog domaćina, provede u vektoru ( komarac, krpelj i različite druge vrste insekata ).
Nakon takozvanog spoljašnjeg perioda inkubacije ( vreme neophodno da vektor postane zarazan ), vektor prenosi uzročnika zaraznih bolesti na osetljivog domaćina ( čovek, životinja ) ubodom/ujedom. Inficirani vektori najčešće doživotno prenose uzročnika . Vektori su organizmi koji nemaju mehanizme za održavanje telesne toplote, pa direktno zavise od spoljašnje temperature. Odgovarajuća temperatura i vlažnost vazduha su osnovni preduslov za razvoj jaja i larvi insekata u odrasle jedinke, tako da u uslovima visoke temperature i velike vlažnosti njihov broj može da poraste i za nekoliko puta.
Vektorske zarazne bolesti imaju sezonski karakter , jer zbog načina prenošenja zavise od aktivnosti vektora, pa se u našoj zemlji pojavljuju od proleća do jeseni. Mnoge vektorske zarazne bolesti imaju endemski karakter, što znači da su odomaćene na određenom području na kojem postoje povoljni uslovi za održavanje uzročnika bolesti zbog prisustva odgovarajućih rezervoara zaraze ( najčešće različite vrste sitnih divljih životinja ) i vektora.

2. Bolesti koje prenose krpelji
Krpelji su zglavkari koji svojim ubodom na čoveka mogu da prenesu određene zarazne bolesti kao što su Lajmska bolest, krpeljski meningoencefalitis, Krimska-Kongo hemoragijska groznica, erlihioza, bruceloza, leptospiroza. Na sreću, nisu svi krpelji zaraženi mikroorganizmima koji su patogeni za čoveka.
Krpelji borave na šumovitim područjima i na neobrađenoj vegetaciji, ali i uz polja, u baštama, živim ogradama i slično. Prisutni su od ranog proleća do kasne jeseni, a najaktivniji su u maju i junu. Hrane se krvlju ljudi i mnogih životinja, a ukoliko su zaraženi, prenose uzročnika zarazne bolesti vreme hranjenja.
Krpelj mora biti prisutan na koži bar 48 sati da bi došlo do sigurne inokulacije prouzrokovača. Krpelji se uglavnom nalaze na niskoj vegetaciji, do visine od jednog metra, a svojim usnim delom zakače se na ljude i životinje koji tuda prolaze. Sisaju krv 2 do 7 dana pre nego što ponovo padnu na vegetaciju.
Rizik od infekcije je veći što je boravak krpelja na telu duži. Ubod insekta je bezbolan, a mesto uboda ne boli i ne svrbi.