Biodiverzitet

Poreklo i opšta definicija
Biodiverzitet ili biološka raznovrsnost predstavlja, prema najčešće prihvaćenoj definiciji, sveukupnost gena, vrsta, ekosistema i predela na Zemlji.
Početkom osamdesetih godina Thomas Lovejoy uvodi pojam “biološki diverzitet” (1980.god.), a nekoliko godina kasnije (1986.god.), na forumu o biološkom diverzitetu u SAD, entomolog E. O. Wilson prvi put koristi termin “biodiverzitet”.
Do danas ne postoji opšteprihvaćena definicija biodiverziteta. U najširem smislu, biodiverzitet označava sveobuhvatnu varijabilnost života: biljaka, životinja, gljiva i mikroorganizama.
Prema Konvenciji o biološkoj raznovrsnosti (CDB – Convention on Biological Diversity), donetoj na Konferenciji UN o životnoj sredini i razvoju (UNCED) u Rio de Ženeiru 1992. godine, biodiverzitet je definisan kao “varijabilnost među živim organizmima, uključujući između ostalog, kopnene, morske i druge vodene ekosisteme čiji su oni deo; ovo uključuje i diverzitet unutar vrsta, između vrsta i između ekosistema”.
Pored vrsta divlje flore, faune, gljiva, bakterija, virusa, kao i svih ekosistema, biološka raznovrsnost obuhvata i vrste koje su odgajane ljudskom aktivnošću, odnosno sorte kulturnih biljaka i gajenih životinja. Raznovrsnost života, kao jednu od osnovnih odrednica planete na kojoj živimo, čini i čovek, sa mnoštvom naroda, jezika i kultura.
*organizacioni nivoi biodiverziteta
Biodiverzitet obuhvata više organizacijskih nivoa: genetički, specijski i ekosistemski:
– genetički diverzitet: raznovrsnost DNK strukture između jedinki koje pripadaju istoj vrsti. Svaka jedinka na planeti poseduje specifičnu kombinaciju gena koja je jedinstvena i neponovljiva;
– specijski diverzitet: raznolikost i specifičnost svih pojedinačnih organskih vrsta. Specijski diverzitet obuhvata ukupnu raznovrsnost svih organskih vrsta na Zemlji, od samog nastanka života na planeti do danas. Do sada je opisano i klasifikovano između 1.5 i 1.75 miliona organskih vrsta na Zemlji (LeCointre and Guyader 2001, Cracraft 2002.). Naučnici pretpostavljajuda ovaj broj predstavlja samo manji deo ukupnog broja vrsta na planeti. Procene ukupnog broja vrsta variraju od 3.6 do 80, pa I preko 100 miliona, ali najrealnije procene sugerišu postojanje 13 do 20 miliona vrsta na Zemlji (Hammond 1995, Cracraft 2002.).
– ekosistemski diverzitet: raznovrsnost ekosistema kojima različiti organizmi pripadaju (raznovrsnost staništa, životnih zajednica, ekosistema i predela). Ovaj nivo biodiverziteta obuhvata ukupnu raznovrsnost staništa (abiotičke komponente ekosistema) i životnih zajednica (biotičke komponente ekosistema), kao i ekoloških procesa koji ih povezuju (kruženje supstanci, proticanje energije, trofički odnosi itd.) na osnovu kojih se ostvaruje jedinstvenost i funkcionalnost ekosistema kao elementarne ekološke jedinice biosfere.
Podele na tri organizacijska nivoa biodiverziteta trebalo bi da se prihvataju okvirno, s’ obzirom da su sva tri međusobno povezana i uslovljena – raznovrsnost na kojoj počiva život je jedinstvena i celovita.