Nervni sistem

1. UVOD
Nervni sistem je centar svih tjelesnih funkcija, on kontroliše metabolizam, rast, razvoj i mentalne aktivnosti našeg organizma. Nervni sistem omogućava komunikaciju između mozga i ostalih djelova organizma putem nervnih veza, u sastav moze ulazi i hiljade nervnih ćelija. Nervni sistem iz spoljašnje sredine prima informacije i obrađuje ih, središte je svijesti, inteligencije, kreativnosti i složenog načina kominikacije. Nervni sistem se može podjeliti u dvije skupine a to su periferni nervni sistem i centralni nervni sistem. Periferni nervni sistem je mreža nerava koji povezuje mozak i kičmenu moždinu sa ostalim djelovima tijela. Njegova uloga je da prosljedi informacije iz spoljašnjeg svijeta ka untutrašnjim djelovima nervnog sistema. Drugi dio nervnog sistem je centralni nervni sistem i njega spadaju kičmena moždina i mozak.
2. NERVNI SISTEM
Svaki put, kad bilo šta uradimo, naš nervni sistem se diskretno uključuje na svaku radnje. Ovaj sistem je najkompleksnija i najvažnija mreža komunikacije i kontrole u organizmu. Nervni sistem je od suštinske važnosti za vid, sluh, percepciju bola, kontrolu pokreta, regulaciju telesnih funkcija, poput varenja i disanja, kao i za razvijanja mišljenja, jezičko izražavanje, i donošenje odluka. Nervni sistem obezđeduje usaglašavanje organizma životinje sa spoljašnjom sredinom kroz stalne i brze reakcije na promene u toj sredini i koordinaciju dijelovanja organizma kao cijeline.
Nervni sistem je u osnovi izgrađen od neurona (nervnih ćelija) koji predstavljaju njegove “radne dijelove” i glavne funkcije nervnog sistema upravo obavljaju neuroni. Njihova funkcija je slična funkciji žica u složenoj električnoj mreži. Oni mogu pratiti promjene u spoljašnjoj sredini (draži, stimulusi) i kao odgovor na njih generisati i prenositi informaciju u vidu brzog talasa depolarizacije ćelijske membrane (nervni impuls) do efektornih ćelija. Dakle, neuroni primaju signale u jednom dijelu nervnog sistema i prenose ih u drugi dio, gdje mogu da se prenesu i dalje na druge neurone ili da proizvedu neku radnju, kao što je kontrakcija mišićnih vlakana.

2.1 Neuroni
Neuroni su osetljive ćelije, mogu lahko da se oštete ili unište zbog povrede, infekcije, pritiska, hemikalija ili nedostatka kiseonika. Ćelije neurona ne mogu da se obnavljaju kada su jednom uništeni, takvi poremećaji imaju ozbiljne posljedice. Nastanak i evolucija neurona su vezani za upotrebu potencijala svih ćelija da kontrolišu koncentracije jona sa dvije strane plazme membrane. Verovatno je jedinstvena karakteristika neurona njihov končast oblik, koji omogućava prenošenje signala na relativno velike udaljenosti. Neuroni postoje u raznim oblicima i veličinama, ali svi imaju istu osnovnu strukturu. Kao i sve ćelije, imaju nukleus ili jedro koje se nalazi u sfernoj oblasti neurona, nazvanoj ćelijsko tijelo. Iz ćelijskog tijela izlazi više finih, korijenastih vlakana. Ova vlakna se nazivaju dendriti. Iz ćelije, takođe, izlazi jedno dugo vlakno koje se naziva akson. Na drugom kraju račva se u više grančica, a svaka od njih se završava sićušnim kracima. Svaki krak je veoma blizu, ali, zapravo ne dodiruje dendrite drugih neurona. Taj prazan prostor naziva se sinapsa i kroz te šupljine poruke se prenose pomoću hemikalija koje se zovu nervne prenosne supstance ili neurotransmiteri. Kada signal stigne do kraka na kraju aksona, može, u nekim okolnostima, da preskoči preko sinapse do dendrita susednog neurona i tako nastavi svoju putanju.

Cijelokupan centralni nervi sistem mora da se održava velikom količinom dotoka krvi koja obezbeđuje kiseonik i hranljive materije. Ima takođe dvije vrste zaštite. Prva je koštana zaštita: lobanja, koja okružuje mozak i kičma, koja okružuje kičmenu moždinu. Druga vrsta zašite sastoji se od tri membrane vlaknastog tkiva koje nazivaju moždane opne. One prekrivaju cijeli mozak i kičmenu moždinu. Moždano – kičmena tečnost teče kroz različite prostore mozga i kičmene moždine i amortizuje šok. U filogenetski primitivnom stanju, nervni sistemi su blisko asocirani sa epidermom životinja, i najčešće locirani upravo u njegovoj osnovi. Ova pozicija oslikava njihovo zajedničko embriološko poreklo. Postoji nekoliko osnovnih tipova nervnog sistema kod životinja: difuzan, vrpcast, lestvicast, ganglioneran, cevast. Kičmenjaci poseduju cijevast nervni sistem koji se sastoji od dva dijela:
-centralnog nervnog sistema (CNS)
– perifernog nervnog sistema (PNS).