Odnos izmedju socijalizacije, vaspitanja i obrazovanja

Odnos izmedju socijalizacije, vaspitanja i obrazovanja

Iako su socijalizacija, vaspitanje i obrazovanje međusobno uslovljeni procesi koji se prožimaju, u  različitim teorijskim pristupima postoje nesaglasnosti prilikom odredbi njihovog značenja. U suštini reč je o specifičnostima samih pojmova u  zavisnosti od konteksta u kome se upotrebljavaju. Uticaj procesa socijalizacije, vaspitanja i obrazovanja na oblikovanje ličnosti i zajednice je nedeljiv i trajan. Pod socijalizacijom se podrazumeva ukupnost raznorodnih društvenih i sredinskih uticaja na formiranje ličnosti individue. Vaspitanje je namerna, sistematska i metodička socijalizacija mlade generacije, vođena ciljem vaspitanja. Pod obrazovanjem se podrazumeva institucija, proces, sadržaj i rezultat organizovanog ili slučajnog učenja u funkciji razvoja različitih kognitivih sposobnosti, kao i sticanja raznovrsnih znanja, veština i navika.
Vaspitanje nije samo socijalizacija jer ona postoji u procesu vaspitanja ali I izvan njega. Za razliku od vaspitanja, socijalizacija uključuje nenamerne i spontane uticaje, zahvaljujući kojima se individua uvodi u kulturu i postaje punopravan član društva. Socijalizacija podrazumeva i usmereno vaspitanje čije je jezgro obrazovanje i odnosi se na process prenošenja znanja I kulturnih vrednosti koja su stekla ranija pokolenja. Agenti socijalizacije imaju veliku ulogu u vaspitanju, medju kojima se roditelji ključni, a roditeljska porodica najvažnija institucija rane socijalizacije deteta. Dirkem vaspitanje određuje kao djelovanje generacija odraslih na generacije koje još nisu zrele za društveni život, tj. kao proces sistematske socijalizacije kojim generacija odraslih nastoji da osposobi mlade generacije za preuzimanje različitih društvenih uloga i učešće u društvenom životu. Vaspitanje „ima za cilj da kod deteta stvara i razvija određen broj fizičkih, intelektualnih i moralnih stanja koja od njega traže i političko društvo u celini i posebna sredina za koju je posebno namenjeno”

Kao najširi pedagoški proces i pojam, vaspitanje se „odnosi na sve što ljudi svesno, namerno, sistematski i organizovano preduzimaju na planu formiranja ličnosti, kako ono što organizuje društvo u odnosu na vaspitanika, tako i ono što preduzima sama ličnost koja se razvija i formira u okolnostima jednog konkretnog društva“ (Trnavac,  Đorđević, 1998). Obrazovanje se u ovom kontekstu određuje kao uži proces i pojam, kao jezgro celokupnog procesa vaspitanja koji čini temelj i osnovu vaspitanja ličnosti. Vaspitno-obrazovni proces treba da doprinese razvoju ličnosti u celini, što se ujedno postavlja kao pedagoški cilj koji treba ostvariti.