Porez na dodatu vrednost – PDV

POREZI NA POTROŠNJU
Porezi na potrošnju su jedan od najstarijih oblika oporezivanja. Javili su se još u robovlasničkim državama. Danas, predstavljaju osnovne poreske oblike u najvećem broju država u svetu. Veoma su izdašni i pomoću njih država prikupi veliki iznos sredstava za pokriće javnih rashoda. Porez na promet plaćaju svi građani u jednoj državi, jer se njime oporezuju svi akti prometa koji se vrše uz naplatu. Najznačajniji oblik poreza na promet je svefazni neto porez na promet, tj. porez na dodatu vrednost (PDV). On se naplaćuje u svakoj fazi prometnog ciklusa, ali tako da pogađa samo onu vrednost koja je u toj fazi dodata od strane obveznika i konačno pogađa krajnju potrošnju. Ovaj poreski oblik ima brojne prednosti u odnosu na porez na promet u maloprodaji, pa su ga zbog toga uvele skoro sve države sveta.

SVEFAZNI NETO POREZ NA PROMET ( POREZ NA DODATU VREDNOST)
Nekumulativni svefazni (ili višefazni) porez na promet je porez na dodatu vrednost i danas predstavlja najrasprostranjeniji oblik poreza u tržišnim privredama. PDV se naplaćuje u svakoj fazi prometnog ciklusa, ali tako da pogađa samo onu vrednost koja je u toj fazi dodata od strane obveznika i konačno pogađa krajnju potrošnju. Iznos dodate vrednosti moguće je učiniti primenom direktne i indirektne metode. Direktna metoda (metoda sabiranja ili metoda oduzimanja) zbog brojnih nedostataka i teškoća u sprovođenju se ne primenjuje. Indirektna metoda podrazumeva izračunavanje poreske obaveze poreskog obveznika. Naime obveznik je dužan da obračuna porez na isporuku dobara i na pružanje usluga, a zatim ima pravo da od tog iznosa odbije porez koji je platio kroz nabavnu cenu. Ovaj metod se naziva i mtodom fakture, tj. metodom poreskog kredita. Primena ovog metoda doprinosi efikasnom suzbijanju poreske evazije, jer se zasniva na svojevrsnom lancu faktura .
a) Tipovi PDV-a
U zavisnosti od toga kako se tretiraju nabavke stalnih sredstava razlikujemo :
1) Potrošni tip PDV-a, kod njega se sve nabavke koje se koriste u proizvodnji odbijaju prilikom utvrđivanja dodate vrednosti poreskog obveznika. Poreska obaveza se odnosi samo na potrošnju vezanu za lične potrebe, tako da su iz nje isključeni predmeti rada i sredstva za rad. Naime, pri nabavci opreme, kupac plaća i PDV, koji mu se kasnije vraća-refundira iz budžeta. Na ovaj načina se stimuliše tehnološki prosperitet jednog društva.
2) Dohodni tip PDV-a , kod ovog tipa PDV nije moguće da se u momentu nabavke opreme izuzme porez plaćen za opremu. Jedino na kraju godine dozvoljava se odbitak godišnjeg iznosa amortizacije za nabavljeno sredstvo. Ovo podrazumeva da je veliki deo poreza ostao u vrednost inputa, tako da ulazi u osnovicu za obračun poreza u narednu fazu, što dovodi do kumulativnog efekta.
3) Tip bruto PDV-a, kod njega nemamo nikakvog odbitka pri nabavci osnovnih sredstava. Ovo dovodi do dvostrukog oporezivanja investicija u osnovna sredstva. Prvi put pri njihovoj nabavci, a drugi put kada se dobra i usluge proizvedena pomoću tog sredstva prodaju potrošačima. Kod ovog tipa PDV-a nabavka osnovnih sredstava ima tretman krajnje potrošnje. Na ovaj način dolazi do diskriminacije kapitalno-intenzivnih grana, tako da se i ne nalazi u praktičnoj upotrebi.