Prekršaji iz zakona o proizvodnji prometu opojnih droga, BIH, RS

Uvod

Droga se kao termin u širem smislu, koristi za materije biljnog, hemijskog, ili životinjskog porjekla koje služe za izradu ljekova. Češće je u upotrebi sa značenjem da je riječ o supstanci koja, kad je unijeta u organizam, može da promjeni stanje svjesti i druge psihičke funkcije (opažanje, mišljenje, raspoloženje, ponašanje i stav prema tjelu), može ubrzo da dovode do stvaranja navike – psihičke i fizičke zavisnosti i štetnih posljedica po cijeo organizam. Sve više se umjesto termina droga koristi termin psihoaktivna supstanca. Jedna od najvažnijih stvari koje treba razumjeti kada su droge u pitanju je da one pokazuju različito dejstvo kod osoba koje je konzumiraju. Za jednu osobu konzumiranje droga, pa čak i prvo probanje može biti po život opasno, za neku drugu osobu je „manje“ opasno, ali uvijek je štetno.
Narkomanija je stanje periodičnog ili hroničnog trovanja, štetnog za pojedinca, kao i za društvo, prouzrokovanog ponavljanim uzimanjem prirodnih ili sintetičkih droga.
To je sindrom sastavljen iz sledećih simptoma:

• neodoljiva želja da se nastavi uzimanje droge i da se droga nabavi po svaku cenu;
• postojanje tolerancije, usled dugotrajnog uzimanja droge, sa tendencijom da se doza droge povećava;
• postojanje psihičke ili fizičke, ili i psihičke i fizičke zavisnosti;
• pojava apstinencijalnog sindroma posle naglog prekida uzimanja droge;
• izmena ponašanja narkomana, sa svim štetnim posledicama po njega samog i po njegovu okolinu i društvo.

Nedozvoljena upotreba droga uključuje širok spektar supstanci, koje se zbog svog štetnog djelovanja stavljaju pod kontrolu. Unošenje opojnih droga u organizam na bilo koji način dovodi do razvoja bolesti zavisnosti, teškog narušavanja zdravlja, a najčešće kod mladih ljudi izmedu 14 i 25 godina. Sve ove supstance povecavaju rizik od trovanja, bolesti zavisnosti, psihoze, samoubistava, smrti i kriminala. Zloupotreba opojnih droga povećava rizik prenošenja HIV-a i hepatitisa B i C. Prema podacima SZO , procjenjuje se da u Evropi ima 1,5-2 miliona korisnika teških droga, a da je oko 50% svih slučajeve AIDS-a u evropskoj regiji nastalo kao rezultat ubrizgavanja droga injektiranjem. Ekonomske i socijalne promjene koje su se desile i još su u toku u zemljama centralne i istočne Evrope predstavljaju pogodne uslove za širenje narkomanije. Specifična događanja u BiH proteklih godina (zemlja izašla iz rata, traume, tranzicija, pad ekonomije, poremećen sistem vrijednosti, nezaposlenost, siromaštvo, bezperspektivnost, opšte nezadovoljstvo mladih po pitanju rješavanja njihovih problema, odbacivanje tradicionalnih vrijednosti) predstavljaju pogodno tlo za širenje zloupotrebe opojnih droga i kriminala, koji su usko međusobno povezani. Problem opojnih droga postaje izražen i u krugu osnovnih i srednjih škola u većim gradskim centrima i pored sve prisutnijeg videonadzora u školskim dvorištima, što ukazuje na potrebu da se alarmira cjelokupna javnost, a posebno profesionalni krugovi u odgovoru na ove i slične pojave.

Zavisnost od droga

Zloupotreba droga u adolescenciji obično prolazi kroz 5 faza :
Faza posmatrača koja počinje radoznalošću, koja je praćena nedovoljnom informisanošću mlade osobe.
Faza prvog konzumiranja u kojoj mlada osoba stiče prva iskustva sa drogama (ili alkoholom) najčešće u društvu vršnjaka. Bez dovoljno razvijenog samopouzdanja i iz snažne želje da se oseti prihvaćenom medju vršnjacima koji uzimaju drogu, mlada osoba ih sve češće imitira. Verovatno je fascinirana vršnjacima koji piju ili koriste drogu jer joj izgleda da se oni mnogo bolje zabavljaju. Lako prihvata mitove koji su uobičajeni medju mladima: da to svi rade, da to nije ništa strašno, da se upotreba droge može kontrolisati, da se može koristiti bez posledica.
Faza eksperimentisanja, mlada osoba uči kako da koristi droge i otkriva da pomoću njih može da menja svoje raspoloženje. Koristi ih povremeno, obično samo vikendom i isključivo u društvu, na žurkama, kada neko drugi nabavi i donese drogu. U ovoj fazi se obično koriste takozvane „uvodne droge“ (alkohol, duvan, marihuana i lekovi za smirenje).
Period započinjanja redovne upotrebe tj. Zloupotrebe karakteriše žudnja za drogom, odnosno njenim efektima. Mlada osoba, na osnovu sopstvenog iskustva, razvija svoj lični odnos prema drogi, nalazi svoje izvore za nabavku, ima svoj pribor. Korišćenje droge ne vezuje više za grupu vršnjaka, već za odredjene situacije kada želi da se „opusti“. Drogu koristi svakog vikenda, a ponekad i radnim danom. Sve se više udaljava od porodičnih, školskih i društvenih obaveza i vrednosti.
Period zavisnosti karakteriše preokupiranost drogom i njenim efektima. Mlada osoba gubi kontrolu nad svojim životom. Sve njene misli i aktivnosti usredsredjene su na nabavku i korišćenje droge. Kada ne može da dodje do droge, ispoljava se apstinencijalna kriza i neraspoloženje. Kada nema droge ova mlada osoba se oseća bolesno, apatična je, umorna i zna da je jedini način da olakša patnje ponovno uzimanje droge. Tako ulazi u začarani krug. Daljim korišćenjem droge mlada osoba ulazi u fazu „života u paklu“ kada droge ne pružaju više nikakvo zadovoljstvo, ali postoji snažna potreba i pritisak da se one uzmu da bi se osoba smirila, da bi se izbegla kriza. Koristi sve jače droge, najčešće intravenskim putem. Telesno i psihički osoba vidljivo propada, samodestruktivna je učestalije.